Miejscowość usytuowana jest na skarpie około dwudziestometrowej wysokości. Zachował się obszerny prostokątny rynek (obecnie - park) oraz prostokątny układ ulic, a także gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1500 r. (odbudowany ze zniszczeń wojennych w latach 1951-1958) oraz Góra Zamkowa z mało czytelnymi śladami wałów grodu wczesnopiastowskiego z XI wieku, grodu kasztelańskiego z XII wieku, książąt mazowieckich z XIII wieku oraz zamku z XV wieku. „głównymi grodami ziemi wiskiej była Wizna, Wąsosz, Radziłów, Szczuczyn i Grajewo … „
Od zarania polskiej państwowości, gród w Wiźnie, strzegł północno-wschodniej granicy państwa Piastów, a później Mazowsza. Znaczenie Wizny wynikało z dogodnego położenia w miejscu krzyżowania się szlaków wiodących z Drohiczyna i Brześcia do Galindii i Jaćwieży, a także z Mazowsza w kierunku Grodna i szlaku niemeńskiego, z czym wiązał się pobór ceł na rzecz skarbu książęcego. Najstarsza wzmianka o Wiźnie pochodzi z 1065 roku, i dotyczy prawa benedyktynów z Mogilna do pobierania opłat za przeprawę przez Narew przy tamtejszym grodzie. W 1547 r. w Wiźnie zbudowano most przez Narew. Gród, nazywany niekiedy zamkiem, około r. 1130 wzniósł Zbigniew – brat Bolesława Krzywoustego. Gród znajdował się na cyplu prawego, wysokiego brzegu Narwi. Od wysoczyzny cypel („Góra Zamkowa”) oddzielony jest łagodniejszym obecnie obniżeniem. Powierzchnia grodu mierzy ok. 0.83 ha. Był to gród kasztelański, wielokrotnie oblegany przez Jadźwingów, Prusów, a później Litwinów. „W r. 1294 gród spalili Krzyżacy, ale już w r. 1296
Bolesław II, książę mazowiecki, odbudował go podwyższając wały i umacniając jego zbocza kamieniami”(B. Guerquin, Zamki w Polsce, Warszawa 1974, s. 308. ). Książę Bolesław II zmarł 24 kwietnia 1313 r. w Wyszogrodzie. Po jego śmierci, należące do niego księstwo rawsko-wiskie objął jego syn Siemowit II, przekazując jednocześnie kasztelanię warszawską młodszemu bratu Trojdenowi I. Książę Siemowit II w latach 1313-1345 używał tytulatury w brzmieniu: dux Masouie et Wysnesnis.
Na grodzie, w pierwszych latach XV w. książę mazowiecki Janusz I wzniósł murowany zamek, który zniszczony został w okresie wojen szwedzkich. Jego ruiny zostały w drugiej połowie XIX w. rozebrane przez okoliczną ludność na budulec. Na zamku w Wiźnie złożone były zwłoki króla Zygmunta Augusta, podczas ich transportu do Krakowa.
Wizna, od 1370 r. - miasto książęce, a później królewskie, stanowiła ośrodek ziemi wiskiej. Była siedzibą starostwa grodzkiego, sądu ziemskiego i grodzkiego oraz archiwum wiejskiego.
Wizna położona jest „po zewnętrznej stronie Narwi” (patrząc od centrum Mazowsza), za którą (tj. od strony Mazowsza), ciągnie się wzdłuż Narwi pas bagien. Przez Wiznę przechodziła (i przechodzi) droga, która pozwalała przedostać się z terenów dawnych Prusów, a później Państwa Krzyżackiego, ale także z Litwy – na Mazowsze. Znaczenie tego szlaku dobitnie potwierdzają wydarzenia z września 1939 roku. Tak więc od samego początku polskiej państwowości, Wizna miała duże znaczenie dla władców Polski i Mazowsza. Stąd starania wszystkich stron: Polski, Mazowsza, Litwy, Rusi i Państwa Krzyżackiego o władanie Wizną. W XIII w. przez pewien czas Wizną władał książę kijowski Wsiewołod Olegowicz. Pod koniec XIII w. Wizna była w rękach Litwinów, którzy rządzili tu przez osiem lat. Z Wizny Litwini dokonywali napadów na Mazowsze i Państwo Krzyżackie. W 1294 roku książę mazowiecki Bolesław II odbudował zniszczony przez Krzyżaków gród, a w 1350 zapisał ziemię wiską królowi Kazimierzowi Wielkiemu. Ziemia wiska nie miała połączenia z terytoriami królestwa Kazimierza, toteż po pięciu latach król nadał tę ziemię księciu Ziemowitowi III. W latach 1382-1401 była w rękach Krzyżaków, którzy otrzymali ją w zastaw za pożyczkę udzieloną księciu Siemowitowi IV. W 1393 r., „z inicjatywy komtura Bałgi Konrada von Kyburga, doszło do zaskakującego wypadu Krzyżaków z mazowieckiej Wizny, będącej w ich zastawie, obrabowania i krótkotrwałego porwania przez nich księcia Janusza I i zburzenia wznoszonego przez niego w swej dzielnicy grodu w Złotorii nad Narwią”(J. Grabowski, Poczet książąt i księżnych mazowieckich, Kraków 2019, s. 136. ). W 1402 roku książę Janusz I wraz z księciem Ziemowitem IV zwrócili Krzyżakom dług i przeprowadzili remont fortyfikacji zamku w Wiźnie. Po pierwszym pokoju toruńskim (1411), książę Janusz I rozpoczął intensywną kolonizację, m. in. okolic Wizny. „Tylko w części ziemi wiskiej w ciągu dziesięciu lat (1414-1424) powstały zalążki ok. 70 wsi. Janusz I rozdał w tym czasie w ziemi wiskiej ok. 1250 włók (1 włóka = 17 955m kw. – przyp. LK).
Większość wsi wówczas lokowanych przetrwała do dnia dzisiejszego. Dzięki kolonizacji nowych terenów książę zwiększył potencjał militarny dzielnicy, gdyż nadania „ad servicia comunia” zobowiązywały obdarowywane drobne rycerstwo do służby wojskowej konnej na własny koszt” (Grabowski, op cit, s. 139). Do dalszego rozwoju Wizny i ziemi wiskiej przyczynił się książę Włodzisław I (ok. 1406/1409 – 1455), który był najmłodszym synem Siemowita IV i Aleksandry Olgierdówny. „14 maja 1435 r. Włodzisław I zwolnił mieszkańców Wizny od podatków na okres 8 lat, natomiast 4 lipca tego roku nadał miastu prawo chełmińskie, ustalił czynsz książęcy z włóki osiadłej i uwolnił mieszkańców od obciążeń prawa polskiego”(Grabowski, op cit, s. 232).
Schyłek XV w. wiąże się postępującym przejmowaniem Mazowsza przez władców Polski. W sierpniu 1495 r. król Jan Olbracht, w Płocku dokonał inkorporacji do Korony ziemi płockiej, ziemi płońskiej, ziemi zawkrzeńskiej oraz ziemi wiskiej.
Wizna, podobnie, jak większość miast i miasteczek Korony, ucierpiała w czasie „potopu”, a później w czasie wojny północnej. Po tych zniszczeniach nigdy już nie odzyskała dawnej świetności i znaczenia. W 1860 r. w Wiźnie było 260 domów drewnianych i 6 murowanych. W 1870 r. utraciła prawa miejskie.
Wizna ucierpiała podczas pierwszej wojny światowej, a szczególnie podczas znacznie podczas drugiej. Stało się to podczas walk w dniach 7 – 10 września 1939 r., gdy polskie wojska, mające pozycje za Narwią z centrum w Strękowej Górze, z uporem i bohatersko broniło przeprawy przez rzeką pancernych sił niemieckich generała Guderiana. W wyniku paktu Ribbentrop – Mołotow (23.08.1939) Wizna znalazła się pod sowiecką okupacją. Stojący od jesieni 1944 do stycznia 1945 front na linii Narwi, doprowadził prawie do zagłady Wizny. „Wykluczenie komunikacyjne” tej miejscowości, jest jedną z głównych przyczyn powolnego rozwoju w okresie po drugiej wojnie światowej. Być może dzięki temu w Wiźnie zachował się niezwykły koloryt miejsca, jakiego próżno szukać gdzie indziej.
