Transport publiczny w dobie zatłoczonych miast i troski o zmieniający się klimat jest jedną z najważniejszych pozycji w budżetach samorządów. Warto pamiętać, że wpływy ze sprzedaży biletów pokrywają tylko część kosztów funkcjonowania komunikacji miejskiej – reszta pochodzi bezpośrednio z samorządowej kasy. To dzięki takim dopłatom jest ona bardziej dostępna, nowoczesna i chce z niej korzystać jak największa liczba osób.
Ranking miejskich dopłat do transportu zbiorowego – przygotowany przez profesora Pawła Swianiewicza z Instytutu Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i Julitę Łukomską z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego – opublikowany został w piśmie samorządu terytorialnego „Wspólnota”.
Miliardy na transport
W 2022 roku łączne wydatki polskich samorządów na transport publiczny wyniosły około 19,5 miliarda złotych. Znaczna część tych pieniędzy, bo aż 86 proc., pokrywa wydatki bieżące. Warszawa jest na czele rankingu i jako jedyna na dopłaty do transportu publicznego przeznacza ponad tysiąc złotych na każdego mieszkańca (dokładnie 1088 zł). Oprócz stolicy jeszcze sześć innych samorządów przekracza barierę 500 zł. Są to w większości duże miasta: Gdańsk (759 zł), Poznań (679 zł), Katowice (595 zł), Łódź (586 zł) i Wrocław (565 zł) oraz podpoznańska gmina Suchy Las (520 zł).
W Warszawie w 2022 roku tylko na zakup usług przewozowych trzeba było przeznaczyć ponad 2,9 mld złotych, a wpływy z biletów wyniosły ok. 776 mln złotych. Dopłaty do komunikacji miejskiej są dziś drugą po edukacji pozycją w budżecie stolicy. Dzięki temu w Warszawie od kilku lat nie wzrosły ceny biletów za przejazdy komunikacją miejską i są one wyraźnie niższe niż w wielu innych, dużych miastach w kraju – m.in. Krakowie, Poznaniu czy Szczecinie.
Warto podkreślić, że dobrze w rankingu wypadają też mniejsze miejscowości z terenu województwa mazowieckiego, zwłaszcza te, które współpracują z Zarządem Transportu Miejskiego. W kategorii „Miasteczka”, w pierwszej dziesiątce zestawienia są: Łomianki (293 zł dofinansowania na mieszkańca), Konstancin-Jeziorna (266 zł), Ożarów Mazowiecki (264 zł) i Sulejówek (244 zł). Z kolei wśród gmin wiejskich wyróżnia się Wiązowna z dofinansowaniem na poziomie ponad 342 złotych.
Stały rozwój sieci komunikacyjnej
Warszawski Transport Publiczny to dziś gęsta siatka połączeń. W Warszawie jest ok. 250 linii autobusowych (w całej aglomeracji warszawskiej ponad 300) o długości ponad 3 tys. kilometrów (w aglomeracji to ponad 4,5 tys. kilometrów), 24 linie tramwajowe o długości ok. 344 km, dwie linie metra (ok. 41 kilometrów) oraz cztery główne linie Szybkiej Kolei Miejskiej o łącznej długości ok. 120 kilometrów.
Efekty wydatków na rozwój transportu publicznego widać na ulicach stolicy. W 2022 roku na ulice Warszawy i okolicznych gmin wyjeżdżało – w dni powszednie, w godzinach szczytu – około 1500 autobusów, 400 składów tramwajowych, 62 pociągi metra oraz 19 pociągów Szybkiej Kolei Miejskiej. Warszawski Transport Publiczny przewiózł niemal miliard pasażerów (dokładnie 863 445 768 osób), a pojazdy WTP przejechały prawie 268 mln tzw. wozokilometrów (jednostka obliczeniowa stosowana w transporcie kołowym, równa jednemu kilometrowi drogi wykonanej przez środki transportu w określonym czasie).
Duże pieniądze Warszawa przeznacza też na inwestycje komunikacyjne. Stolica sukcesywnie rozbudowuje II linię metra – w latach 2019–2022 powstało 11 nowych stacji, z tego aż pięć otwarto w 2022 roku. Obecnie podróżni mogą korzystać z 39 stacji metra, a łączna długość tras to ponad 40 km. Stale rozwija się sieć szynowa naziemna, czyli tramwaje i Szybka Kolej Miejska. Budowana jest trasa tramwajowa do Wilanowa i na ulicy Kasprzaka. Z kolei pociągami SKM można od niedawna dojechać z Warszawy do Piaseczna i do Zegrza. W 2022 roku na różne inwestycje komunikacyjne z miejskiego budżetu wydanych zostało ponad 700 mln złotych.
Miejskie priorytety utrzymane
W 2023 roku największe wydatki w budżecie Warszawy zaplanowano na: edukację, transport i komunikację oraz ochronę zdrowia i pomoc społeczną. Na edukację przeznaczono 6,174 mld zł, a transport i komunikacja to druga pozycja w budżecie – z planowanymi wydatkami na poziomie 4,645 mld zł. Z kolei ochrona zdrowia i pomoc społeczna pochłonie 1,774 mld zł.
Z kwoty ponad 4,6 mld zł Zarząd Transportu Miejskiego ma do dyspozycji ok. 4 mld zł – to planowany koszt funkcjonowania sprawnego systemu komunikacji publicznej w aglomeracji warszawskiej. Prawie 3,9 mld zł będzie kosztował zakup usług przewozowych, czyli wszystkiego, co związane jest z kursowaniem autobusów, tramwajów, pociągów metra i SKM oraz funkcjonowaniem wspólnego biletu ZTM, Kolei Mazowieckich i Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Szacuje się, że w 2023 roku pojazdy WTP przejadą ponad 285 mln wozokilometrów.
