Słynne Biuro Szyfrów, którego historia związana jest z wieloma niezwykłymi postaciami oraz wydarzeniami, było jednym z najważniejszych elementów w polskim systemie wywiadowczym przed wybuchem II wojny światowej.
Początki Biura Szyfrów
Historia Biura Szyfrów sięga lat 20. XX wieku, kiedy to w odrodzonej Polsce istniała potrzeba stworzenia struktur wywiadowczych, które mogłyby skutecznie monitorować działania sąsiednich państw, szczególnie Niemiec i ZSRR. W 1919 roku powstała wojskowa jednostka wywiadu o nazwie Oddział II Sztabu Generalnego, który odpowiedzialny był za rozpracowanie systemów szyfrowania i złamanie tajemnic kodów stosowanych przez obce wywiady. Z początkiem lat 30. zaczęto zauważać konieczność tworzenia bardziej wyspecjalizowanych jednostek, zajmujących się dekodowaniem szyfrów.
W 1930 roku, w ramach Oddziału II, powstało specjalne Biuro Szyfrów. Zajmowało się ono zarówno deszyfracją wiadomości, jak i opracowywaniem własnych, bezpiecznych systemów szyfrowania. Początkowo prace były skromne, ale z biegiem lat stały się coraz bardziej zaawansowane. Zespół składał się z wybitnych matematyków, kryptologów oraz inżynierów, którzy doskonale rozumieli znaczenie nowoczesnych technologii i były gotowi poświęcić się pracy, która miała kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa Polski.
Praca w Lesie Kabackim
W 1937 roku Biuro Szyfrów (BS-4) zostało przeniesione do nowych, specjalnie zbudowanych obiektów w Lesie Kabackim, położonych niedaleko miejscowości Pyry, na południe od Warszawy.
Nowa lokalizacja oferowała zdecydowanie lepsze warunki do pracy w porównaniu do poprzedniej, zatłoczonej i ciasnej siedziby Sztabu Generalnego. W lesie panowała cisza i spokój, co sprzyjało koncentracji i tajności prowadzonych działań. Nowe budynki zapewniały przestronność i lepsze wyposażenie, co pozwoliło kryptologom na efektywniejszą pracę przy rozkładaniu coraz bardziej skomplikowanych szyfrów, w tym niemieckiej Enigmy.
To właśnie tam, w zaciszu leśnym, szyfranci pracowali nad rozpracowaniem i złamaniem szyfrów stosowanych przez III Rzeszę. Choć miejsce to było z pozoru skromne, w rzeczywistości stanowiło jedną najistotniejszych placówek wywiadowczych II Rzeczypospolitej.
Rozbicie Enigmy i wkład Polaków
Rozbicie szyfru Enigmy stało się jednym z najbardziej przełomowych osiągnięć polskiego wywiadu przed wybuchem II wojny światowej. Polska miała ogromny wkład w rozpracowanie tego systemu, co miało nieocenione znaczenie w kontekście wojny. Niemiecka maszyna szyfrująca, która miała zapewniać absolutną tajność komunikacji wojskowej, okazała się przełamana przez polskich szyfrantów.
W 1932 roku, dzięki pracy polskich kryptologów, udało się przełamać pierwsze kody Enigmy. Było to osiągnięcie wyjątkowe, które miało kluczowe znaczenie dla dalszej pracy nad rozbiciem szyfru. Zespół pod przewodnictwem Mariana Rejewskiego, matematyka i kryptologa, rozwiązał problemy związane z łamaniem tajemniczego szyfru. Rejewski, w ścisłej współpracy z Henrykiem Zygalskim i Jerzym Różyckim, opracował metody, które umożliwiły złamanie Enigmy. Odkrycie to oparte było na wykorzystaniu matematycznych algorytmów oraz tajnych dokumentów, które wykradli polscy wywiadowcy.
Jednym z najważniejszych momentów w historii Biura Szyfrów było zdobycie przez polskich kryptologów maszyny Enigma, która trafiła do rąk polskich służb w 1938 roku. Dzięki temu osiągnięciu możliwe było pełne opracowanie metod deszyfracji i przekazanie tych informacji do innych państw alianckich.
Wielka trójka szyfrantów
Najważniejszymi postaciami, związanymi z Biurem Szyfrów w Lesie Kabackim, byli Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki. To oni stanęli na czołowej pozycji w walce z niemieckimi szyframi.
Marian Rejewski był matematykiem, który w 1932 roku opracował przełomowy algorytm do złamania Enigmy. Dzięki jego pracy możliwe było rozszyfrowanie komunikatów przesyłanych przez Niemców. Rejewski stworzył tzw. "rekonstrukcję maszyny", która pozwalała na rekonstruowanie ustawień Enigmy i rozszyfrowywanie przekazów. Jego praca była fundamentem dalszych działań.
Henryk Zygalski był wybitnym kryptologiem, który odegrał kluczową rolę w rozpracowywaniu Enigmy. Jego największym osiągnięciem było opracowanie tzw. "tablic Zygalskiego", które pozwalały na skuteczne łamanie szyfrów. Tablice te były jednym z kluczowych narzędzi w pracy kryptologów.
Jerzy Różycki był matematykiem, który pracował z Rejewskim i Zygalskim nad rozbiciem Enigmy. Jego umiejętności i wiedza matematyczna były niezwykle cenne w procesie łamania kodów. Różycki opracował również "maszynę szyfrującą" wspomagającą deszyfrację Enigmy.
Koniec Biura Szyfrów w 1939 roku
W 1939 roku Biuro Szyfrów w Lesie Kabackim znajdowało się w kluczowej fazie rozwoju. Polska była świadoma nadchodzącego zagrożenia ze strony Niemiec i intensywnie przygotowywała się na wypadek wybuchu wojny. Biuro Szyfrów było w tym okresie w pełni rozwinięte i posiadało zaawansowaną wiedzę na temat niemieckich szyfrów, w tym Enigmy. W 1939 roku kryptolodzy polscy przeprowadzili pierwsze udane próby złamania nowych ustawień Enigmy.
Po wybuchu wojny, w wyniku agresji niemieckiej na Polskę, Biuro Szyfrów zostało zlikwidowane, a jego pracownicy przenieśli się na uchodźstwo. Mimo tego, Polska przekazała swoje osiągnięcia i wiedzę na temat Enigmy Brytyjczykom i Francuzom, co stało się podstawą dalszych prac nad łamaniem niemieckiego szyfru.
Fot. wikipedia
