„Powstańcy z Mokotowa” to wystawa plenerowa prezentująca zdjęcia portretowe oraz najważniejsze informacje dotyczące wybranych Powstańców, którzy w 1944 roku służyli w Pułku AK „Baszta” i walczyli na Mokotowie. Zdjęcia są próbą utrwalenia historii Warszawy poprzez historię życia jej mieszkańców. Obrazują zmniejszające się z roku na rok grono Powstańców - nieliczną grupę pamiętającą emocje z sierpnia 1944 r. Każde zdjęcie to odrębna opowieść, powstańczy biogram, który można przeczytać po zeskanowaniu kodu QR, którym opatrzone są fotografie.
Wystawa realizowana jest w ramach obchodów 79. Rocznicy Powstania Warszawskiego przez Bibliotekę Publiczną im. Z. Łazarskiego w Dzielnicy Mokotów we współpracy z Urzędem Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy i Muzeum Powstania Warszawskiego. Prezentowane fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, są częścią projektu „Powstańcy 1944/70/2014” stworzonego przez Wojciecha Wieteskę i grupę WWPhoto.
Powstańcy z Mokotowa
1 sierpnia 1944 o godzinie 17.00 żołnierze Armii Krajowej zaatakowali niemieckie oddziały stacjonujące w dzielnicach okupowanej Warszawy. Wybuchło powstanie, w którym Pułk AK „Baszta" stanowił trzon sił powstańczych na Mokotowie. Głównymi celami natarcia były m.in.: Szkoła Rękodzielnicza na rogu Kazimierzowskiej i Narbutta, Szkoła Powszechna nr 97 przy Narbutta, Szkoła im. gen. Stachiewicza przy ul. Różanej, kamienice przy ul. Puławskiej (domy Wedla). Zaatakowano także stacjonujące przy ul. Rakowieckiej oddziały SS i artylerii przeciwlotniczej, bazę jednostki kawalerii SS na terenie Wyścigów Konnych oraz siedzibę żandarmerii powiatowej przy ulicy Dworkowej.
Opanowanie dzielnicy i wyzwolenie stolicy z rąk okupanta było zadaniem trudnym. Ciężkie i krwawe starcia trwały na Mokotowie do 27 września. Mimo ofiarnej walki, pułk został zmuszony do kapitulacji. Niektórym z żołnierzy udało się przedostać do bezpieczniejszych obszarów miasta, pozostali trafili w ręce okupanta.
Na początku 1942 roku, po przekształceniu się Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, „Baszta” przeszła pod komendę V oddziału Komendy Głównej, dowodzonego przez ppłk Kazimierza Plutę-Czachowskiego. Latem 1943 KG AK rozbudowała „Basztę” do stanu pułku składającego się z trzech pełnych batalionów i oddziałów pomocniczych w sile ok. 2300 ludzi. 1 sierpnia 1944 roku pułk liczył 2200 żołnierzy. Za swoje zasługi podczas Powstania Warszawskiego Pułk AK „Baszta” został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.
Jaki nastrój panował na Mokotowie w 1944 roku?
Nastrój walczącej dzielnicy tamtego czasu oddał Mirosław Jezierski „Karnisz”, żołnierz Pułku „Baszta”. 20 sierpnia 1944 r. napisał tekst, który posłużył jako słowa piosenki powstańczej „Marsz Mokotowa”. Melodię skomponował Jan Markowski „Krzysztof”, a pieśń wpisała się na stałe do żołnierskiego śpiewnika.
„Nie grają nam surmy bojowe,
Ni werble do szturmu nie warczą,
Nam przecież te noce sierpniowe
I prężne ramiona wystarczą!”
