Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Pierwsze obchody Święta Niepodległości w Warszawie

09-11-2021 21:27 | Autor: Piotr Celej
Ponad 80 lat temu po raz pierwszy 11 listopada obchodzono Święto Niepodległości. Już wcześniej jednak dzień ten był wolny od pracy. Przyjrzyjmy się, jak powstało święto i jak je obchodzono.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów było bez wątpienia epokowym wydarzeniem. Nic dziwnego, że planowano hucznie to obchodzić w okresie międzywojennym, zwłaszcza w tradycji wojskowej.

Uroczystości w Belwederze

Przypomnijmy, że 11 listopada to dzień, w którym Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową oraz naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich. Także tego dnia Niemcy podpisały we francuskim Compiègne zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Od samego początku II Rzeczypospolitej dzień ten był uważany za wyjątkowy. Pierwsze obchody w 1919 roku były bardzo skromne – w tym czasie Polska walczyła o utrzymanie swoich granic oraz toczyły się walki powstańcze na Śląsku. Bogatsze obchody były w 1920 roku, wówczas Józef Piłsudski otrzymał buławę marszałkowską. Później, aż do 1938 roku 11 listopada miał już ogólnopolską, odpowiednią oprawę.

W okresie międzywojennym w dniu 11 listopada odbywały się rewie wojskowe, msze święte za ojczyznę, ważne uroczystości na szczeblu państwowym. Tego dnia w Belwederze organizowano ceremonie wręczania orderów Virtuti Militari za męstwo okazane w walce o wolną ojczyznę. W całej Polsce odbywały się też liczne pikniki i wiece.

Dzień wolny od pracy

8 listopada 1926 r. prezes Rady Ministrów Józef Piłsudski wydał okólnik, który ustanawiał dzień 11 listopada dniem wolnym od pracy. "W dniu 11 listopada państwo polskie obchodzić będzie 8 rocznicę zrzucenia jarzma niewoli i uzyskania pełnej, faktycznej niezawisłości. Data powyższa winna pozostać w stałej pamięci społeczeństwa i utrwalić się w umysłach młodego pokolenia, które w zaraniu swego życia powinno odczuwać doniosłość i uroczystość tego pamiętnego dnia" – czytamy w dokumencie.

11 listopada 1926 roku odbyły się pierwsze po zamachu majowym obchody Święta Niepodległości. Na Placu Saskim uroczyście defilowały pododdziały wojskowe, a w katedrze św. Jana mszę świętą odprawił kardynał Aleksander Kakowski. Z okazji 11 listopada 1928 r. stołeczny Plac Saski nazwano Placem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tego roku uroczyście świętowano 10-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. W stolicy gmachy państwowe udekorowano girlandami i flagami narodowymi, a na Starym Mieście miał miejsce uroczysty pochód żołnierzy odtwarzających historyczne oddziały walczące o wolność Polski.

W 1932 r. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznało 11 listopada za dzień wolny od nauki, który "powinien być wykorzystywany do celów wychowawczego oddziaływania na młodzież w duchu obywatelsko-państwowym na tle wydarzeń dziejowych z tym dniem związanych".

Oficjalne święto po śmierci Piłsudskiego

Mimo że 11 listopada był dniem wolnym od pracy, to nie było to święto państwowe. Dopiero dwa lata po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego Sejm RP ustanowił państwowe obchody Święta Niepodległości.

W powstałej wówczas ustawie czytamy: “Dzień 11 listopada jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości".

Niestety, pierwsze po uchwaleniu ustawy Święto Niepodległości, 11 listopada 1937 roku, wypadło nie najlepiej. Tego samego dnia pod Piasecznem rozbił się samolot LOT lecący z Krakowa do Warszawy. Cztery osoby zginęły, a osiem zostało rannych, co prasa umieszczała wyżej niż relacje z obchodów święta.

Niestety, 11 listopada zaledwie dwa razy miał okazję być świętem państwowym w czasach II Rzeczypospolitej. Zachował się taki opis święta: “Pisano o falujących tłumach, okrzykach wznoszonych na cześć żołnierzy, wspaniałej postawie wszystkich oddziałów, od szyków najmłodszych oficerów poczynając. Cieszył warkot czołgów i samolotów myśliwskich, nastrój wzruszenia wzmacniała orkiestra.”

Co ciekawe, podczas uroczystości korzystano z, wydawałoby się współczesnych, środków artystycznych jak podświetlanie budynków czy nagłośnienia na ulicach. Organizowano też zbiórkę funduszy na dozbrojenie armii, a w Parku Wolskim odsłonięto pomnik bohatera powstania listopadowego gen. Józefa Sowińskiego. Wraz z nadejściem Niemców w 1939 roku święto jednak musiało zniknąć. Powróciło dopiero po upadku komunizmu w Polsce.

Wróć