Jak przystało na człowieka renesansu, Mikołaj Kopernik zdobył solidne wykształcenie. Naukę rozpoczął w Toruniu w szkole parafialnej przy kościele św. Janów. Zdaniem niektórych badaczy, pobierał nauki również we Włocławku, jednak inni historycy poddają to w wątpliwość, twierdząc, że matka Kopernika po śmierci męża (w 1483 r.) nie wyjeżdżała poza Toruń. Podobnie kwestionowany jest inny pogląd, jakoby Mikołaj razem z bratem Andrzejem uczyli się w szkole Braci Wspólnego Życia w Chełmnie. Wątpliwości nie budzi fakt, że Kopernik i jego brat studiowali w Akademii Krakowskiej. Możliwe, że Mikołaj otrzymał tam tzw. niższe święcenia, dzięki czemu w 1495 roku został kanonikiem warmińskim, jednak funkcję tę objął dwa lata później. Istnieje pogląd, że nie był wyświęcony na kapłana, bo wtedy zgodnie z obowiązującym wówczas prawem nie mógłby zajmować się medycyną. Tak czy inaczej, to nie koniec naukowej drogi Kopernika.
Korzystając z poparcia swojego wuja Łukasza w 1496 r. rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Bolonii. Kontrowersje co do przynależności narodowej Kopernika może budzić jego wpisanie się na listę nacji niemieckiej bolońskiego Uniwersytetu Jurystów. Tymczasem, nie było to w żadnym razie przejawem zniemczenia. Takie listy były bowiem rodzajem przynależności pod względem geograficznym do danej korporacji, a nie narodowym. Do nacji niemieckiej należeli też inni Polacy, Czesi, Węgrzy.
Kopernik uzyskał magisterium sztuki w Bolonii. Tam też studiował przez rok medycynę. Naukę kontynuował przez dwa lata na uniwersytecie w Padwie. Istnieje pewna sprzeczność w ocenie, czy uzyskał tytuł doktora medycyny, jak wynikałoby z epitafium na jego grobie we Fromborku. Najbliższe prawdy jest to, że otrzymał stopień licencjata w dziedzinie medycyny uprawniający do prowadzenia praktyki lekarskiej. Z pewnością był doktorem prawa kanonicznego. Obrona doktoratu odbyła się 31 maja 1503 na uniwersytecie w Ferrarze.
Na poglądy i rozwój Mikołaj Kopernika z pewnością wpływ mieli wybitni studenci i wykładowcy, których mógł poznać w środowiskach naukowych, na uniwersytetach w Polsce i za granicą. Do tego grona należeli m. in.: poeta Ermico Caiado, kanonik Erhard Truchsess. filozof Alessandro Achillini, latynista Antonio Urceo czy kanonista Antonio Burgos. Największy wpływ wywarli na niego: astronom Dominik Maria Novara, geograf Marek z Benewentu, włoski malarz rytownik i złotnik Francesco Francia (właśc. Francesco di Marco di Giacomo Raibolini) – późniejszy malarz nadworny w Mantui.
Bezsporne są dokonania Mikołaja Kopernika. Dokonał prawdziwego (kopernikańskiego) przewrotu w dziedzinie astronomii, tworząc rzeczywisty model Układu Słonecznego. Miał osiągnięcia w wielu dziedzinach. Był nie tylko astronomem, ale też lekarzem, matematykiem, dyplomatą, znawcą prawa, kartografem, strategiem wojskowym, filologiem. Kierował się rozumem, w czym pomagała mu zdobyta wiedza i doświadczenie.
Przekonanie o jego polskości potwierdza m. in. Jan Nepomucen Kamiński w swoim wierszu: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, Polskie go wydało plemię...
Rzeczywiście, to wielka rzecz - wstrzymać Słońce, ruszyć Ziemię, ale oprócz tego jest wiele innych dokonań. Przełomowe dzieło Kopernika De revolutionibus orbium coelestium (pol. O obrotach sfer niebieskich) odwróciło powszechnie obowiązujący światopogląd, w którym to Ziemia stanowiła centrum układu planet, zmieniając go na heliocentryczny i heliostatyczny. To nie jedyny wkład do nauki tego wielkiego Polaka. Niezwykle ważne, choć mniej znane jest inne dzieło Kopernika - Rozprawa o urządzeniu monety 1526, inaczej traktat Monetae cudendae ratio.
Nie wiemy dokładnie, jak wyglądał Kopernik. Możemy to sobie jedynie wyobrażać, mając do dyspozycji późniejsze ryciny czy obraz olejnego autorstwa Jana Matejki - Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem. Dzieło to przedstawia Mikołaja Kopernika obserwującego niebo z wieży na wzgórzu katedralnym we Fromborku. Znajduje się ono w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego Odnalezienie szczątków Kopernika w archikatedrze we Fromborku zapewne pozwoli na odtworzenie wiarygodnego portretu przy użyciu nowoczesnych technik. Jest wiele ciekawostek związanych z bogatym życiem Kopernika. Warto je poznać. Postaram się o nich napisać w kolejnych felietonach.
