Przypomnijmy, że w zeszłym roku prawosławni świętowali swą Wielkanoc 5 i 6 maja, podczas gdy katolicy obchodzili Zmartwychwstanie Pańskie 31 marca i 1 kwietnia. Wielkanoc prawosławna, podobnie jak Wielkanoc katolicka jest świętem ruchomym, ale zasada jej wyliczania opiera się na kalendarzu juliańskim, a nie na gregoriańskim, którym posługuje się większość kościołów zachodnich. Różnica pomiędzy oboma kalendarzami wynosi obecnie 13 dni. Święto Wielkiej Nocy w prawosławiu nie może zbiegać się z żydowską Paschą, następuje po przesileniu wiosennym i po pierwszej wiosennej pełni księżyca.
Wielkanoc, czyli „Welykdeń” jest dla prawosławnych Ukraińców jednym z najważniejszych i najuroczyściej obchodzonych świąt w roku. Jest to czas głębokiej duchowej refleksji, ale również czas wspólnej radości, biesiadowania i pielęgnowania wiekowych tradycji. Sposób obchodzenia Wielkanocy różni się nieco w zależności od regionu Ukrainy. Obchody Wielkanocy poprzedza Wielki Tydzień, czyli siedem dni od Niedzieli Palmowej do Wielkiej Soboty. W tym czasie wierni uczestniczą w nabożeństwach, spowiadają się i przystępują do komunii świętej. Podobnie jak w Polsce, jest to również czas sprzątania i porządkowania mieszkań i domów oraz przygotowywania tradycyjnych potraw. Bardzo pieczołowite sprzątanie domów w tym okresie wynika z przekonania, że przed Wielkanocą należy usunąć wszelkie nieczystości, nie tylko te duchowe, ale i fizyczne, by godnie powitać Zmartwychwstałego Chrystusa. W niektórych regionach Ukrainy mówi się, że dom powinien być tak czysty, by „anioł mógł w nim zatańczyć”.
W Wielki Czwartek, zwany Czystym Czwartkiem, tradycją jest poranna kąpiel, która ma symbolizować duchowe oczyszczenie i gwarantować zdrowie na cały rok. Wedle tradycji do tejże kąpieli powinno się użyć wodę ze studni, z rzeki, strumienia lub źródła. Wieczorem odprawiana jest msza św. zwana Mszą Wieczerzy Pańskiej. W Wielki Czwartek piecze się pierwsze potrawy wielkanocne – paski (w Polsce znane pod nazwą pascha) i babki wielkanocne, a także rozpoczyna się barwienie pisanek. Paska, czyli tzw. chleb wielkanocny to bardzo słodka potrawa przygotowywana z twarogu lub z mleka, śmietany, masła, zwykle z dodatkiem żółtek, cukru, wanilii i innych składników, również bakalii, podawana zazwyczaj w postaci ściętej piramidki ozdobionej rodzynkami i skórką pomarańczową. Pisanki to jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów ukraińskiej Wielkanocy. Ich zdobienie to nie tylko kreatywna zabawa, ale głęboko zakorzeniony rytuał z licznymi symbolami. Kolory i wzory nie są przypadkowe – czerwony oznacza miłość i życie, czarny – wieczność, zielony – odrodzenie, a biały – czystość. W zależności od regionu, pisanki mogą być malowane, skrobane, batikowane lub wyklejane. Na Zachodniej Ukrainie szczególnie popularne są techniki batikowe, które polegają na nanoszeniu wzorów woskiem i barwieniu jajek w kilku etapach. Wielu Ukraińców przechowuje pisanki przez cały rok wierząc, że będą one chronić dom przed złym losem i przynosić szczęście całej rodzinie.
W Wielki Piątek, tak jak w kościołach obrządku katolickiego, w cerkwiach nie odprawia się mszy. Wieczorem odbywają się za to nieszpory. Na środku cerkwi ustawia się wówczas tzw. płaszczenicę, czyli płótno z wizerunkiem umarłego Chrystusa, adorowaną przez wiernych do późnej nocy. Tego dnia obowiązuje ścisły post.
W Wielką Sobotę Ukraińcy rozpoczynają święcenie potraw wielkanocnych. Całe rodziny udają się w tym celu do cerkwi z pięknie udekorowanymi koszykami wielkanocnymi, zwanymi welykdiankami, w których znajdują się m.in. paska, jajka, kiełbasa, chrzan, sól oraz ser. Każdy z tych produktów ma swe znaczenie np. chleb symbolizuje ciało Chrystusa, a jajko nowe życie. Dzieci chętnie wkładają do koszyków zefirki, czyli słodycze przypominające coś pomiędzy pianką marshmallows o owocowym smaku a bezą. Oprócz jedzenia prawosławna święconka, w przeciwieństwie do tej typowo polskiej, zawiera również świecę, wetkniętą w ciasto i zapalaną na czas liturgii. Nie ma za to popularnych w Polsce kurczaczków, zajączków czy baranków. Potrawy w koszyku są przykrywane haftowaną serwetą, często z wizerunkiem Baranka lub napisem „Chrystos Woskres!” (Chrystus Zmartwychwstał). Poświęcone pokarmy mogą zostać spożyte dopiero podczas niedzielnego świątecznego śniadania. Ciekawostką jest to, że w Ukrainie święcenie pokarmów odbywa się od soboty do niedzielnego poranka, podczas gdy w Polsce święcenie odbywa się tylko w Wielką Sobotę.
W nocy z soboty na niedzielę wielu Ukraińców bierze udział w nocnym nabożeństwie, które trwa często do wczesnych godzin porannych. Podczas mszy wierni wznoszą radosne okrzyki: „Chrystos Woskres!” – „Woistynu Woskres!” („Chrystus Zmartwychwstał!” – „Zaprawdę Zmartwychwstał!”). Te słowa są też powszechnym powitaniem w czasie całego okresu wielkanocnego.
W niedzielny wielkanocny poranek Ukraińcy siadają przy stole, zapalają świece i rozpoczynają wielkanocne śniadanie modlitwą. Uroczysty posiłek tradycyjnie powinien rozpocząć się od poświęconego ciasta wielkanocnego i pisanek. Na wielu stołach pojawiają się regionalne specjały, jak np. syrnyk (sernik) czy kruchy kołacz.
Wielki Poniedziałek to kolejny dzień rodzinnych spotkań i biesiadowania. W Ukrainie Zachodniej, podobnie jak w Polsce, istnieje zwyczaj polewania się wodą. Oczywiście, obecnie zwyczaj ten jest praktykowany głównie przez młodzież. Polewanie wodą ma symbolizować wiosenne oczyszczenie, uważa się, że woda doda sił i zdrowia na cały rok.
Na zachodzie Ukrainy, gdzie dominują grekokatolicy i wpływy karpackie, święta obchodzone są z większym naciskiem na tradycje ludowe, rękodzieło i symbolikę religijną. Zachodnie regiony słyną z misternych haftów, kolorowych strojów ludowych noszonych podczas nabożeństw oraz starannie zdobionych koszyków wielkanocnych. W niektórych wsiach, zwłaszcza na Huculszczyźnie, praktykuje się chodzenie z „hahiłkami”, czyli ludowymi pieśniami wielkanocnymi, śpiewanymi na placach przed cerkwiami. Dzieci biorą udział w grach w toczenie pisanek. We wschodniej Ukrainie, gdzie przeważa prawosławie w wersji moskiewskiej lub autokefalicznej, tradycje są nieco bardziej zbliżone do rosyjskich. Wierni koncentrują się przede wszystkim na liturgii, a mniej na zwyczajach ludowych. We wschodniej Ukrainie rzadziej spotyka się wielobarwne pisanki, tutaj najczęściej farbuje się jajka na jeden kolor – czerwony.
W obliczu trwającej wojny wielu Ukraińców będzie obchodziło tę Wielkanoc w trudnych warunkach, często poza domem, niejednokrotnie z dala od bliskich. Jednak Święta Zmartwychwstania Pańskiego będą dla walczącego narodu ukraińskiego symbolem nadziei na odrodzenie i pokój.
