Warszawska reprywatyzacja budzi ogromne emocje, co jest każdego dnia widoczne w mediach. Jednak największe napięcia społeczne powstają wtedy, kiedy miasto zwraca nieruchomości będące placówkami użyteczności publicznej, na przykład szpitale, przychodnie zdrowia, czy szkoły. W 2014 r. Rada Warszawy podjęła uchwałę o przeniesieniu Gimnazjum nr 42 przy ul. Twardej 8/12 do nowej siedziby przy ul. Żywnego na Mokotowie. O zwrot części oświatowej działki wystąpił znany kupiec roszczeń Maciej Marcinkowski. Sprawa z punktu widzenia uczniów i dyrekcji szkoły wydawała się przegrana. Tymczasem jesienią tego roku urzędnikom stołecznego ratusza udało się odnaleźć w Brazylii zaginionego spadkobiercę przedwojennych właścicieli części nieruchomości przy Twardej, którym przed laty wypłacono już odszkodowanie. W tej sytuacji władze miasta wystąpiły do Samorządowego Kolegium Odwoławczego o wstrzymanie decyzji reprywatyzacyjnej, a radni dzielnicy Śródmieście podjęli uchwałę o przesunięciu terminu przenosin gimnazjum o trzy lata.
W podobnej sytuacji znalazło się X LO im. Królowej Jadwigi przy ul. Woronicza 8. Miasto zwróciło prywatnym osobom działki o łącznej powierzchni 2,6 tys. mkw. zlokalizowane w północnej części terenu zajmowanego przez liceum, co okroiło szkolne boisko aż o 40 procent. Na zwróconym gruncie budowane są dwa wielorodzinne domy. Powierzchnia użytkowa mieszkań (PUM) w budynku A wynosi 771,3 mkw., w budynku B – 821,4 mkw. Wysokość budynków to 12 m (górna krawędź attyki) i 13 m (najwyższy punkt dachu). Pozwolenie na budowę wydał urząd dzielnicy Mokotów. Zapytana przez „Passę” rzeczniczka mokotowskiego urzędu poinformowała nas, że decyzją nr 263/2016 zezwolono na usunięcie 7 drzew, za które inwestor zapłacił dzielnicy nawiązkę w wysokości 156.117,78 zł. Zezwolono także na usunięcie dalszych 14 drzew pod warunkiem dokonania nasadzeń zastępczych 14 dojrzałych drzew liściastych (o obwodzie pnia minimum 14 cm i wysokości co najmniej 2,5 m). Nasadzenia mają zostać dokonane do 31 maja 2018 r.
Podobnie jak bezpośrednio zainteresowani sprawą szkolnego boiska okoliczni mieszkańcy, uczniowie liceum i dyrekcja, uważamy, że reprywatyzacja dotykająca publicznej placówki oświatowej musi być poza wszelkimi podejrzeniami niczym przysłowiowa żona Cezara. Dlatego zdecydowaliśmy się bliżej przyjrzeć sprawie, niczego z góry nie zakładając. Chcemy po prostu mieć niczym niezachwianą pewność, że zwrot nieruchomości był lege artis, czyli został przeprowadzony według wszelkich zasad sztuki. Cień wątpliwości zrodził się po przeczytaniu artykułów 3 i 4 ustawy z dnia 17 lutego 1922 r. o budowie publicznych szkół powszechnych. Artykuł 3 powiada, że "obszar gruntu na szkołę wraz z boiskiem i ogrodem szkolnym winien wynosić dla szkół 4,5,6 i 7 – klasowych co najmniej 0,85 ha". Natomiast art. 4 tej ustawy mówi, iż "o ile gmina nie posiada gruntu odpowiedniego, a nie może go uzyskać drogą kupna lub zamiany, może nastąpić na wniosek kuratora okręgu szkolnego wywłaszczenie gruntu w trybie przewidzianym przez ustawy".
Budowę szkoły powszechnej przy ul. Woronicza 8 rozpoczęto w 1938 r. za prezydentury Stefana Starzyńskiego. Budynek nie został oddany do użytkowania z powodu wybuchu II wojny światowej. Podczas okupacji mieściły się tam koszary SS. Naszą uwagę zwróciło to, że w czasach Starzyńskiego w żadnym razie nie było możliwe wybudowanie placówki użyteczności publicznej na gruncie nie będącym własnością miasta. Sumiennie przestrzegano wówczas prawa, w papierach panował porządek, a w miejskich inwestycjach ład. Jeśli ówczesne władze zdecydowały się na budowę szkoły powszechnej w danym miejscu, grunt musiał być własnością gminy Warszawa. Jeśli nie był, to zgodnie z cytowanym wyżej art. 4 ustawy gmina pozyskiwała interesujące ją nieruchomości w drodze kupna, bądź poprzez wywłaszczenie.
W tej sytuacji kluczową kwestią jest ustalenie, które działki (numery, obręb) gmina Warszawa przeznaczyła w 1938 r. pod budowę szkoły przy Woronicza. Następnym krokiem jest ustalenie, czy były to działki z dawien dawna miejskie, czy też gmina wykupiła je od właścicieli, bądź wywłaszczyła ich płacąc zadośćuczynienie. Porównanie statusu prawnego nieruchomości sprzed wojny z dzisiejszym da odpowiedź na pytanie, czy roszczenie do działek 74/3, 74/4 było zasadne, konkretnie – czy gmina Warszawa zapłaciła przed wojną za wykup (wywłaszczenie) tych działek. Oczywiście, mogło się zdarzyć, że między rokiem 1945 a 1951, kiedy szkoła przeniosła się z Pl. Trzech Krzyży na Woronicza 8, jakiś dzielnicowy peerelowski kacyk po prostu samowolnie powiększył szkolny teren, włączając do niego, po tak zwanym uważaniu, grunty znacjonalizowane dekretem Bieruta. W takiej sytuacji roszczenie musi być uznane, ale miasto powinno zaproponować spadkobiercom grunt zamienny, a nie ograbiać publiczne liceum.
Bardzo ciekawa jest również sprawa działki nr ewidencyjny 74/6. Została ona podobno odkupiona przez miasto od spadkobierców byłego właściciela za 1,6 mln zł. Jednak w księdze wieczystej tej nieruchomości (KW WA2M/00509147/1) nadal widnieje jako użytkownik wieczysty Piotr Guzek. Tej kwestii nie umieli lub nie chcieli wyjaśnić na listopadowym zebraniu, które odbyło się w gmachu liceum, urzędnicy z Mokotowa. Można przyjąć zatem, że miasto zostało zmuszone do odkupienia działki będącej jego własnością poprzez spłacenia wieczystego użytkownika. Pojawia się więc kolejne pytanie, na które należy odpowiedzieć: kto, kiedy, komu i za ile przekazał w użytkowanie wieczyste działkę będącą częścią szkolnego boiska? Jak mogło do tego dojść? Odpowiedzi na to pytanie będziemy szukać w urzędzie dzielnicy Mokotów w wydziale geodezji i katastru. W poniedziałek 12 grudnia zadaliśmy kilka pytań w trybie ustawy Prawo Prasowe Stołecznemu Konserwatorowi Zabytków: 1. Jakie działki (numery i obręb) przeznaczyła w latach trzydziestych XX w. gmina Warszawa pod budowę szkoły powszechnej przy ul. Woronicza 8 (dzisiejsze X LO im. Królowej Jadwigi)? 2. Jaka była łączna powierzchnia działek przeznaczonych na ten cel? 3. Czy przeznaczone na ten cel działki były w tym czasie własnością miasta, czy też miasto stało się ich właścicielem w drodze wykupu, bądź wywłaszczenia (zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 17 lutego 1922 r.)? O sprawie będziemy na bieżąco informować.
