Od letniej rezydencji królewskiej po siedzibę jednej z najstarszych polskich uczelni, Uniwersytetu Warszawskiego – zabytek przeszedł drogę, która jest również wyznacznikiem historii Warszawy. Zburzony przez Niemców, dziś stanowi najbardziej reprezentacyjne miejsce Uniwersytetu.
Letnia rezydencja która Władysława
Budowa pałacu rozpoczęła się w 1637 roku na zlecenie króla Władysława IV Wazy i zakończyła w 1641 roku. Projektantem był Giovanni Trevano, który stworzył pałac jako letnią rezydencję królewską w stylu wczesnego baroku. Obiekt szybko stał się ważnym punktem na mapie kulturalnej i politycznej Rzeczypospolitej, goszcząc wielu monarchów i ich gości.
Pałac Kazimierzowski wielokrotnie zmieniał właścicieli i funkcje, co nierozerwalnie wiązało się z jego przebudowami. Po śmierci Władysława IV, król Jan Kazimierz przekształcił go, nadając mu swoje imię po odbudowie zniszczeń wojennych w latach 50. XVII wieku. W XVIII wieku pałac przeszedł w ręce Augusta II Mocnego, który wprowadził elementy barokowe do jego architektury, dodając m. in. bramę wjazdową i koszary na dziedzińcu.
Szkoła Rycerska
Najważniejszą przemianę pałac przeszedł za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w 1765 roku zainicjował przebudowę wnętrz przez Dominika Merliniego, aby dostosować pałac do potrzeb nowo utworzonej Szkoły Rycerskiej. Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego, była jedną z najważniejszych instytucji edukacyjnych w przedrozbiorowej Polsce, mającą na celu kształcenie przyszłych oficerów i urzędników państwowych. Założona w 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoła Rycerska miała swoją siedzibę w Pałacu Kazimierzowskim, który przeszedł odpowiednie przebudowy pod kierunkiem architekta Dominika Merliniego, aby dostosować go do potrzeb tej nowej, elitarniej instytucji edukacyjnej.
Program nauczania w Szkole Rycerskiej był pionierski na swoje czasy i obejmował szeroki zakres dyscyplin, od nauk ścisłych po sztuki piękne, obejmując matematykę, fizykę, historię, geografię, języki obce, szermierkę, jeździectwo oraz taktykę wojskową. Szkoła miała na celu nie tylko przekazywanie wiedzy teoretycznej, ale również kształtowanie charakteru, dyscypliny oraz umiejętności lidera i obywatela. Ta instytucja edukacyjna, przekształcona później w Królewski Uniwersytet Warszawski, stała się jednym z najważniejszych ośrodków naukowych w Polsce.
Czasy carskie
W 1816 roku Pałac Kazimierzowski zaczął pełnić funkcję siedziby Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Równolegle, od 1817 do 1831 roku, w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu działało Liceum Warszawskie. W 1822 roku na terenie uniwersytetu wybudowano dwa nowe pawilony według projektu architekta Michała Kado. Dwa lata później, w 1824 roku, pałac przeszedł gruntowną przebudowę w stylu klasycystycznym, prawdopodobnie według projektów Hilarego Szpilowskiego i Wacława Ritschla.
Po wydarzeniach związanych z Powstaniem Listopadowym w 1831 roku Uniwersytet Warszawski został zamknięty. W latach 1840-1841 dokonano kolejnych zmian w otoczeniu pałacu, adaptując go do potrzeb gimnazjum realnego, a następnie Szkoły Głównej Warszawskiej, która funkcjonowała w latach 1862-1869. Po likwidacji tej szkoły, w 1870 roku ponownie reaktywowano Uniwersytet Warszawski.
W latach 1891-1894 na dziedzińcu pałacu, między bramą od strony Krakowskiego Przedmieścia a głównym korpusem pałacu, wzniesiono gmach biblioteki według projektu Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka i Stefana Szyllera. Kolejna ważna zmiana architektoniczna miała miejsce w 1910 roku, kiedy to zbudowano nową bramę wjazdową, dodając kolejny element do rozbudowywanego kompleksu uniwersyteckiego.
Wojenne zniszczenia i odbudowa
Pałac doznał poważnych zniszczeń podczas działań wojennych w XX wieku, szczególnie w czasie II wojny światowej. Zrujnowany w wyniku bombardowań, został odbudowany w latach 1945–1954 pod kierownictwem architekta Piotra Biegańskiego. Odbudowa miała na celu jak najwierniejsze przywrócenie pierwotnego stylu architektonicznego, co miało symboliczne znaczenie dla odradzającej się polskiej nauki i kultury. Dziś Pałac Kazimierzowski jest nie tylko administracyjnym sercem Uniwersytetu Warszawskiego, ale również miejscem, gdzie podejmuje się ważne decyzje dotyczące przyszłości akademickiej tysięcy studentów. W pałacu znajdują się główne biura uniwersytetu, w tym Rektorat, Biuro Spraw Studenckich, Biuro Współpracy z Zagranicą oraz inne kluczowe jednostki organizacyjne.
Fot. wikipedia
