Dwór Ksawerów to niezwykle ważny zabytek Warszawy, który nie tylko przyciąga swoją architekturą, ale także pełni istotną rolę w ochronie polskiego dziedzictwa kulturowego. Jego sięgająca XIX wieku historia oraz odbudowa po zniszczeniach II wojny światowej świadczą o trwałości i znaczeniu tego miejsca dla mieszkańców Mokotowa oraz całej stolicy. Warto odwiedzić to miejsce, które przypomina o przeszłości, zachowując przy tym funkcje użyteczne w teraźniejszości.
Historia dworu
Dwór został zbudowany w południowej części wsi Wierzbno, która w późniejszych latach stała się częścią Warszawy, a teren wokół budynku przyjął nazwę Ksawerów. Ksawery Pusłowski, właściciel dworu, był również posiadaczem pobliskiej Królikarni, którą kupił w 1849 roku od rodziny Radziwiłłów. Podczas II wojny światowej dwór został uszkodzony, a w 1944 roku całkowicie zniszczony w wyniku działań wojennych. Jednak tuż po wojnie rozpoczęto jego odbudowę, a w 1955 roku budynek został rozbudowany. Dzięki staraniom władz zabytek odzyskał dawny blask, a jego charakterystyczne cechy architektoniczne, takie jak 4-kolumnowy portyk joński, zostały pieczołowicie przywrócone. Po II wojnie światowej Dwór Ksawerów pełnił różne funkcje instytucjonalne. W latach 40. i 50. XX wieku mieściła się tu szkoła wywiadu MBP. W 1991 roku dwór stał się siedzibą Urzędu Generalnego Konserwatora Zabytków, a obecnie mieści się tu Departament Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Architektura dworu
Dwór Ksawerów to przykład klasycyzmu wzniesiony na planie litery „T”. Główna część budynku jest parterowa, z portykiem od frontu, podtrzymywanym przez cztery kolumny w porządku jońskim. Wokół dworu znajduje się pozostałość dawnego parku, który stanowił część rozległego majątku Pusłowskich. Warto dodać, że nazwa „Ksawerów” pochodzi właśnie od właściciela – Ksawerego Pusłowskiego, a sama ulica Ksawerów, przy której znajduje się dwór, była niegdyś częścią wsi Wierzbno. Dziś jest to reprezentacyjna część Mokotowa, która zachowała swoje historyczne piękno mimo wielu zmian, jakie zaszły w tym rejonie stolicy. W 2016 roku przeprowadzono gruntowny remont i przebudowę budynku, który odzyskał swój dawny blask, stanowiąc jednocześnie ważną siedzibę instytucji odpowiedzialnej za ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego.
W pobliżu dworu rośnie dąb szypułkowy, który uzyskał status pomnika przyrody. Ma on 31 metrów wysokości, a jego obwód wynosi 302 centymetry. To świadectwo nie tylko długowieczności natury, ale także piękna otaczającego dwór parku.
