Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Dekada z Budżetem Obywatelskim

14-12-2022 20:43 | Autor: Katarzyna Nowińska
W poprzednim numerze PASSY pisaliśmy o tym, że ruszyła 10. jubileuszowa edycja Budżetu Obywatelskiego w Warszawie. Dzisiaj przedstawiamy trochę podstawowych informacji na temat tego, czym jest Budżet Obywatelski, jakie są korzyści z zastosowania tego rozwiązania, oraz gdzie po raz pierwszy został zastosowany.

Budżet Obywatelski jest mechanizmem, który pozwala mieszkańcom danego obszaru (miasta, miejscowości, dzielnicy) brać aktywny udział w podejmowaniu decyzji na temat tego, jak środki finansowe powinny zostać rozlokowane na poziomie lokalnym. Dzięki niemu poprawia się przejrzystość i zrozumienie przez społeczeństwo procesu zarządzania sprawami i finansami na szczeblu lokalnym. Zwiększa się aktywność obywatelska, a jednocześnie umacnia legitymizacja władzy poprzez rozwój dialogu i poprawę komunikacji ze społeczeństwem. W pierwszym etapie tego demokratycznego procesu mieszkańcy sami zgłaszają pomysły odnośnie tego, na co mogą zostać wydane pieniądze. Zgłoszone pomysły są następnie analizowane przez organy samorządu terytorialnego pod kątem wymogów formalnych oraz pod kątem możliwości ich realizacji. Propozycje, które przejdą pozytywnie weryfikację poddawane są pod powszechne i bezpośrednie głosowanie w Budżecie Obywatelskim. Te, które uzyskają największą ilość głosów, aż do wyczerpania puli środków z budżetu, wpisywane są do uchwały budżetowej i podlegają realizacji. W ten sposób mieszkańcy mają realny wpływ na to, jak zmieni się ich najbliższe otoczenie.

Po raz pierwszy tego typu sposób udziału mieszkańców w zarządzaniu miastem wprowadzono w 1989 roku w Porto Alegre – mieście w południowej Brazylii zamieszkałym przez ponad 3 miliony ludzi. Kolejne były Santo Andre w Brazylii oraz Montevideo w Urugwaju. Ich śladami w latach 90-tych poszły inne miasta Ameryki Łacińskiej. Na kontynencie europejskim w pierwszej kolejności budżet partycypacyjny zaczęły wprowadzać miasta Wielkiej Brytanii. Tematem tym najwcześniej zaczęło się interesować Salford. Przedstawiciele miejscowych władz tego angielskiego miasta oraz organizacji pozarządowych spotkali się z wysłannikami z Porto Alegre, a następnie przeprowadzili studium wykonalności. Powoli Budżet Obywatelski zaczęły też wprowadzać miasta Francji (jako pierwsze w 2004 roku było Grigny), Niemiec oraz Włoch. W 2000 roku w całej Europie miast, które zdecydowały się na to rozwiązanie było tylko 6, ale już pięć lat później liczba ta wzrosła do 55, aby w 2008 roku przekroczyć 100.

W Polsce pierwszym miastem, które skorzystało z tego rozwiązania był Sopot w 2011 roku. W 2012 roku śladami Sopotu poszły Elbląg, Gorzów Wielkopolski, Poznań i Zielona Góra. Pojawiły się również praktyki inspirowane Budżetem Obywatelskim na poziomie województwa (na Podlasiu), dzielnicy (w Gdańsku, Lublinie i Krakowie) oraz instytucji (w jednym z warszawskich domów kultury). Stopniowo mechanizm ten wprowadzały kolejne polskie miasta. Regulacje dotyczące Budżetu Obywatelskiego zostały wpisane do ustaw o samorządach: gminnym, powiatowym i województwa w 2018 roku. W gminach niebędących miastami na prawach powiatu realizacja Budżetu Obywatelskiego nie jest obowiązkowa.

W Warszawie rozwiązanie to po raz pierwszy zastosowano w 2015 roku. W ramach pierwszej edycji do dyspozycji mieszkańców stolicy było ponad 26 milionów złotych. Każda dzielnica przekazała do wspólnej puli od 0,5 % do 1,1 % swojego dzielnicowego budżetu. Zgłoszonych zostało ponad 2200 propozycji, a do etapu głosowania zostało zakwalifikowanych 1390 projektów dotyczących 18 dzielnic Warszawy. Po głosowaniu do realizacji Warszawiacy wybrali 336 propozycji.

W ubiegłorocznej 9. edycji warszawskiego Budżetu Obywatelskiego do dyspozycji mieszkańców została przeznaczona łączna kwota 101 130 815 złotych. Mieszkańcy stolicy zgłosili 1943 projekty: 208 na poziomie ogólnomiejskim i 1735 dotyczące poszczególnych dzielnic. Najwięcej propozycji dotyczyło dzielnicy Bielany – 140 projektów, Targówek – 134, Mokotów – 122. Najmniej projektów zgłosili mieszkańcy Wesołej – 38. Pod głosowanie mieszkańców trafiło 1327 propozycji - 1189 dzielnicowych oraz 138 ogólnomiejskich.

W zeszłym roku, tak jak i w poprzednim, zdecydowana większość pomysłów zgłoszonych w stolicy związana była z miejską zielenią – głównie dotyczyła nowych nasadzeń drzew, krzewów, żywopłotów, drzew owocowych, zrywania starego betonu i zmian na biologicznie czynne powierzchnie.

Najdroższym wybranym projektem ogólnomiejskim był projekt „Rowerem dwukierunkowo po całej Warszawie” (koszt 6 052 800 złotych). Najdroższym projektem dzielnicowym był „Nowe drzewa, ławki i chodniki na Pradze-Południe”(koszt 1 436 058 złotych). Najwięcej głosów otrzymał projekt „2050 drzew dla Warszawy” (27 805 głosów).

Znanymi projektami, które na przestrzeni lat były realizowane w ramach Budżetu Obywatelskiego na Ursynowie są słynne ursynowskie garażówki. W 2016 roku w ramach Budżetu Obywatelskiego wykonanych zostało sześć pięknych murali, które ozdobiły ściany dzielnicowych bloków. Na siedmiopiętrowym budynku przy ulicy Koński Jar 3 powstał mural "Rezerwat" przedstawiający drzewo o dużej białej koronie, którego korzenie wyrastają z pnączy fasoli. To jeden z trzech murali wchodzących w skład projektu "Ptasie mieszkanie na pustej ścianie", pozostałe dwa to mural "Jaskółki" namalowany na ścianie bloku przy ulicy Nutki 1 oraz mural "Jerzykiada" na bloku przy ulicy Koński Jar 8. Natomiast z Budżetu Obywatelskiego na rok 2019 powstał mural przy ulicy Grzegorzewskiej 1 upamiętniający serial „Alternatywy 4”. Były one ostatnimi muralami, które powstały na spółdzielczych blokach. Począwszy od edycji na 2020 rok za pieniądze z Budżetu Obywatelskiego mogą powstawać projekty tylko na gruntach należących do miasta. "Murale metra - pociąg do sztuki" powstały z Budżetu Obywatelskiego na rok 2020. Wiosną tego roku w kilku miejscach na Ursynowie pojawiły się setki pięknych tulipanów – to również efekt projektu realizowanego z Budżetu Obywatelskiego.

Niewątpliwie bardzo ważnym projektem sfinansowanym z Budżetu Obywatelskiego była budowa ośrodka wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Ośrodek przy ulicy Belgradzkiej 33 powstał jako pierwszy moduł integracyjnego centrum aktywności osób niepełnosprawnych. W edycji, w której był zgłoszony uzyskał największą ilość głosów mieszkańców spośród wszystkich projektów w stolicy (poparło go 6 534 osób).

Na przestrzeni lat w ramach Budżetu Obywatelskiego na Ursynowie powstały ponadto: „Ursynowski szlak rowerowy” (trasa rowerowa o długości około 8 km biegnąca przy najciekawszych obiektach przyrodniczo-kulturowych Ursynowa wraz z oznakowaniem długości i czasu przejazdu rowerem), siłownie plenerowe (m.in. przy wejściu do metra Kabaty oraz przy ulicy Rosoła od strony ulicy Migdałowej), dodatkowe doświetlenia ulic, nowe przejścia dla pieszych (m.in. to przez ulicę Stryjeńskich pomiędzy ulicami Przy Bażantarni a Wąwozową, przez al. KEN), nowe kosze na śmieci (na przykład wzdłuż ulicy Trombity, Rosoła i Ciszewskiego), place zabaw (m.in. ten na Sadku), parki (m.in. ten wokół Górki Kazurki), leżaki w Parku przy Bażantarni, budki lęgowe dla ptaków, ścianka wspinaczkowa w parku im. Romana Kozłowskiego, „Park Motyli” na Kabatach, przebudowano drogę rowerową wzdłuż Al. Kasztanowej, wzniesiono trampoliny przy placach zabaw. Pieniądze pochodzące z Budżetu Obywatelskiego pozwoliły nie tylko poprawić, zmodernizować i rozbudować szeroko pojętą infrastrukturę w dzielnicy, ale także sfinansować różnego typu przedsięwzięcia i wydarzenia, takie jak chociażby wspomniane wcześniej wyprzedaże garażowe, cykl spotkań edukacyjnych „Czyste powietrze na Ursynowie”, wycieczki historyczne po Ursynowie, bezpłatne seanse filmowe dla dzieci, niedzielny targ zdrowej żywności, kursy szkoleniowe „Samoobrona dla kobiet i przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej”.

Przykładami projektów, które zostały zrealizowane z Budżetu Obywatelskiego na przestrzeni lat na Mokotowie są: trasa rowerowa wzdłuż ulicy Idzikowskiego na odcinku od ulicy Sobieskiego do ulicy Piaseczyńskiej (łączy Dolny i Górny Mokotów), trasa rowerowa wzdłuż ulicy Domaniewskiej, nowy chodnik wzdłuż ulicy Madalińskiego, siłownia plenerowej w Parku Bartłomieja przy szkole nr 191 i przedszkolu przy ulicy Bokserskiej, zielona enklawa przy ulicy Woronicza, doświetlenie Trasy Siekierkowskiej, nasadzenia kasztanowców przy ulicy Joliot Curie, nasadzenia drzew owocowych na Sielcach, nowe kosze na śmieci na Starym Mokotowie, nowe ławki na Wierzbnie i Wyględowie, chodnik na ulicy Suwak, „Mikropark pod wierzbą”, zajęcia jogi, tai-chi i fitness w plenerze na Służewcu.

Z kolei w Wilanowie z Budżetu Obywatelskiego sfinansowano następujące inwestycje: Społeczny Sad Wilanowski przy ulicy Adama Worobczuka, zielony plac zabaw i miejsce spotkań mieszkańców na planie "Klucza Dóbr Wilanowskich”, nowe ławki w Osi Królewskiej, ogród deszczowy przy Orliku na Worobczuka, pumptruck (tor do jazdy na rowerze, rolkach) w Powsinie, Park Pokoleń i Wege Park, łąka kwietna przy Placu Vogla, poidełka dla ludzi i zwierząt, pasieka przy ulicy Włóki, doświetlenia przejść dla pieszych na wysokości ulicy Hlonda 8 i na wysokości placu zabaw, żywopłot antysmogowy przy ulicy Wiertniczej, nowe ławki przy ulicy Zaściankowej, nasadzenia nowych rośliny na Wysokim Wilanowie (skrzyżowanie ulic Goplańskiej i Niemirowskiej, Lentza i Jabłonowskiego, Lentza i Kubickiego, Lentza i Resorowej, Resorowej i Radosnej), kosze na plastikowe nakrętki, wydatki związane ze zmianą nazwy jednej z ulic na ulicę imienia Krzysztofa Kieślowskiego.

Jak widać - wiele niezwykle ważnych dla nas - mieszkańców poszczególnych dzielnic projektów udało się zrealizować dzięki Budżetowi Obywatelskiemu. Powinniśmy aktywnie korzystać z możliwości wpływu na kształt naszego najbliższego otoczenia, które Budżet Obywatelski nam stwarza. W tej jubileuszowej edycji my - mieszkańcy stolicy możemy zgłaszać nasze projekty do 25 stycznia, a do dyspozycji mamy ponad 100 mln złotych.

Wróć