W 2016 roku zanotowano 54,7 mln zgonów, wśród których 17,6 mln spowodowanych było chorobami układu sercowo-naczyniowego (ponad 9 mln chorobą niedokrwienną serca), 8,9 mln – nowotworami, 3,5 mln – przewlekłymi chorobami układu oddechowego (2,9 mln przewlekłą obturacyjną chorobą płuc), a 1,4 mln – cukrzycą. W Polsce główną przyczyną zgonów nadal są choroby układu krążenia i w 2020 roku odpowiadały za blisko 40 % zgonów ogółem. Badania podają, że Polska jest wśród dziesięciu krajów, w których odsetek występowania w populacji nieprawidłowej tolerancji glukozy, czyli stanu poprzedzającego rozwinięcie się cukrzycy typu 2, jest najwyższy. Ważnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia oraz cukrzycy typu II jest otyłość, zwłaszcza otyłość brzuszna, która dotyczy 40–60% Polaków. Co więcej otyłość staje się obecnie ważniejszym czynnikiem ryzyka zgonu z powodu zawału i udaru mózgu, niż palenie papierosów.
Odpowiednio zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, zrównoważony tryb życia oraz kontrola swojego stanu zdrowia i odżywienia to najlepsza recepta na długie życie w dobrym zdrowiu. Chociaż istnieje wiele metod oceny stanu zdrowia i wiele badań lekarskich, najczęściej zapominamy o tych podstawowych, które przeprowadzone odpowiednio wcześnie, dają nam możliwość skutecznego przeciwdziałania wielu chorobom i zaburzeniom.
Mowa tu o podstawowych badaniach laboratoryjnych, dzięki którym wzrastają szanse na wczesne wykrycie ”zakłóceń” w funkcjonowaniu naszego organizmu. Nie ma jednego standardu, kiedy należy „badać krew”, ale zalecenia mówią, iż w zależności od wieku dobrze jest je przeprowadzać regularnie, w odpowiednich odstępach czasu. I tak na przykład, osobom po 45 roku życia zaleca się wykonanie podstawowych badań krwi przynajmniej raz na 3 lata, natomiast u osób z tzw. grupy ryzyka raz na roku, niezależnie od wieku. Czynniki ryzyka to głównie: nadwaga, nieprawidłowa glikemia na czczo lub nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca (także w rodzinie - rodzice, rodzeństwo), dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mm Hg), czy choroby układu sercowo-naczyniowego.
Zaczynając od początku, jednym z podstawowych badań jest morfologia krwi, dostarcza wielu cennych informacji na temat parametrów układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytkotwórczego. Z wyników badania jesteśmy w stanie uzyskać ogólną informację na temat odżywienia naszego organizmu np. żelazem, witaminą D, B12, czy kwasem foliowym. Możemy przewidzieć ryzyko wystąpienia chorób układu krwiotwórczego, wystąpienia anemii lub innych zaburzeń.
Kolejnym najczęściej rekomendowanym do zbadania parametrem jest „pakiet cholesterolowy”, bardziej fachowo - lipidogram. To bardzo istotne badanie, które określa stężenie cholesterolu, jego frakcji oraz kwasów tłuszczowych, nazywanych trójglicerydami, we krwi. Powinno być wykonywane regularnie, zwłaszcza przy otyłości, cukrzycy, niewydolności nerek, niezbilansowanej diecie oraz małej aktywności fizycznej. Zaburzenia w proporcjach poszczególnych frakcji to główny czynnik ryzyka chorób serca, zawałów, udarów, miażdżycy. Jak już wspomniano, choroby serca są główną z śmiertelnych chorób cywilizacyjnych naszych czasów. Na szczęście odpowiednio wcześnie wprowadzona celowana prewencja pozwala obniżyć to ryzyko do minimum.
Kolejny ważny parametr to poziom glukozy na czczo. Podwyższony poziom „cukru” we krwi na czczo >100 mg/dl może dawać nam informację o zwiększonym ryzyku wystąpienia cukrzycy typu 2. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której problemem klinicznym jest występowanie podniesionego poziomu glukozy we krwi, na skutek defektu produkcji lub działania hormonu insuliny. Prowadzi to z kolei do tzw. przewlekłych powikłań cukrzycy. Powikłaniem może być np. choroba sercowo-naczyniowa (zawał serca, udar mózgu), retinopatia cukrzycowa, czy nefropatia cukrzycowa. Do rozwoju powikłań dochodzi latami, jednak zaniedbanie leczenia i regularnego kontrolowania poziomu cukru prowadzi do znacznego pogorszenia się stanu zdrowia.
Na koniec kilka nieinwazyjnych badań wykraczających poza podstawowe badania laboratoryjne krwi. Mowa m.in. o pomiarze ciśnienia krwi, kontroli masy ciała, obwodu talii czy badaniu składu ciała. Nadciśnienie tętnicze należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie. Jest ono jednym z najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, udaru i zgonu z przyczyn sercowych. Światowe dane wskazują, że 30% ludzi chorujących na nadciśnienie tętnicze nie wie o swojej chorobie. Obecnie przyjmuje się, że granicą prawidłowych wartości ciśnienia krwi jest 139 mmHg dla ciśnienia skurczowego i 89 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Wartości ciśnienia tętniczego od 140/90 mmHg wskazują już na nadciśnienie tętnicze.
Badanie składu ciała coraz szerzej i bardziej dostępne, pozwala nam ustalić m.in. zawartość tkanki tłuszczowej. Obecność tłuszczu w organizmie jest niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania. Spełnia on między innymi funkcje termoregulacyjne, chroni narządy wewnętrzne przed urazami mechanicznymi, jest także rozpuszczalnikiem dla witamin z grupy A, D, E, K. Jednak nadmiar tkanki tłuszczowej, spowodowany zaburzeniami metabolizmu, czy np. siedzącym trybem życia i nadmierną w stosunku do potrzeb energetycznych podażą produktów żywnościowych, prowadzi do ogólnoustrojowego stanu zapalnego o niskim nasileniu, a ten w konsekwencji do niekorzystnych zmian w organizmie.
Warto zadbać o siebie i wykonać badania których wyniki mogą uspokoić nas w kwestii naszego zdrowia lub też uświadomić o potrzebie modyfikacji stylu życia.
W związku z realizowanym projektem badawczym w ramach pracy doktorskiej, zapraszamy do zapoznania się z informacjami podanymi na rycinie i kontaktu wszystkie chętne osoby, spełniające poniższe kryteria. Ze swej strony oferujemy przeprowadzenie podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia, lipidogram, białko CRP, kwas moczowy, stężenie glukozy na czczo), spotkanie z dietetykiem i analizę składu ciała. Zapraszamy.
