61-latek z Warszawy, zakażony koronawirusem, wyszedł ze szpitala, by kupić alkohol. Kierowca rozbił auto na ogrodzeniu posesji, miał 2 promile alkoholu we krwi i powinien być na kwarantannie domowej. Mieszkaniec Białegostoku objęty kwarantanną zadzwonił na policję z żądaniem: „Za pięć minut flacha i pizza, inaczej sam pójdę i będę zarażał…”. To tylko kilka z wielu przypadków i nagłówków obrazujących, jak potrzeba napicia się alkoholu odbiera poczucie odpowiedzialności w czasie izolacji.
Joanna Sawicz jest certyfikowaną psychoterapeutką, Gestalt EAGT i certyfikowaną specjalistką psychoterapii uzależnień. Od 15 lat pracuje w różnych formach i organizacjach, pomagając młodzieży i dorosłym. Prowadzi także prywatną praktykę psychoterapeutyczną. Tłumaczy, że w sytuacji tak kryzysowej, jak zagrożenie koronawirusem COVID-19, w ludziach budzą się silne emocje jak lęk, złość, bezsilność czy bezradność, a wraz z nimi nasilają się mechanizmy obronne. U osób uzależnionych remedium na skrajne stany często staje się sięgnięcie po alkohol.
– Uzależnienie (zresztą nie tylko od alkoholu) to choroba emocji. Nadużywa się alkoholu z powodów emocjonalnych. Jeśli są one intensywne, to osoba sięgająca po alkohol nawykowo w takich sytuacjach, zrobi to tym bardziej – mówi terapeutka. – Osoby uzależnione mają kłopot z zachowaniem kontroli. Dlatego sytuacja, w której czują się zniewolone, wpływa na ich umysł, pogarszając stan.
Czy właśnie z powodu zakłóconej kontroli mamy do czynienia z przypadkami złamania kwarantanny, co wiąże się z kolei z zagrożeniem rozprzestrzeniania się wirusa?
– Mimo obostrzeń ludzie i tak spotykają się z innymi, piją, nie biorąc za to odpowiedzialności, bo uzależnienie to remedium na trudności, niestabilność – tłumaczy Joanna Sawicz. – Osoby uzależnione od alkoholu mają pewne mechanizmy, które potwierdzają iluzję, że problem nie istnieje. Oprócz psychologicznych mechanizmów obronnych, takich jak zaprzeczenie, wyparcie, projekcja itd., zaobserwowano, że u osób uzależnionych pojawiają się mechanizmy, która tworzą, a potem podtrzymują psychopatologię uzależnienia. Ich funkcja jest niezwykle destrukcyjna, bowiem alkoholik czasem przez wiele lat nie jest w stanie zauważyć, że ma problem, nie mówiąc o tym, by podjął leczenie i poradził sobie z nałogiem. Mamy różne grupy mechanizmów uzależnienia: iluzja i zaprzeczanie (podtrzymują iluzję, że konkretne osoba nie widzi, że ma problem z alkoholem, pomimo wielu przesłanek płynących z całego środowiska), nałogowe regulowanie uczuć (alkohol staje się dominującą substancją oraz sposobem na wywołanie bądź uniknięcie jakiegoś stanu czy emocji) oraz mechanizm rozproszonego „ja” (zacierają się fundamentalne granice tożsamości człowieka – on sam już nie wie kim jest, jaki jest – „na trzeźwo” jest inny, pod wpływem alkoholu jest inny, a kiedy go odstawia też jest inny).
Bolączką związaną z kwarantanną, izolacją i nadużywaniem alkoholu jest także nasilona przemoc domowa. Do czynników wpływających na agresję, mogą należeć również stres, pogorszenie sytuacji finansowej, czy widmo utraty pracy. – Alkohol ma wpływ na przemoc. Dodajmy do tego małą przestrzeń, dużo interakcji i emocji. U 90% moich pacjentów uzależnieniu towarzyszy agresja. Jeśli ktoś ją stosował, to w izolacji będzie się ona nasilać.
Mimo zakazu zgromadzeń i spotkań, pacjenci borykający się z problemem uzależnienia od alkoholu mają możliwość kontynuacji terapii i pomocy online. Według ekspertki terapeuci mają teraz o wiele więcej pracy niż przed kryzysem wywołanym koronawirusem. Jest jednak także wiele przypadków osób uzależnionych, odmawiających pomocy.
– Osoby uzależnione w sytuacji kryzysu często nie sięgają po tę pomoc lub wprost z niej rezygnują. To symptomatyczne. W takich okolicznościach alkohol pozwala zapomnieć o bieżących problemach – mówi terapeutka. Przewiduje także, że ilość osób potrzebujących wsparcia psychologicznego i terapeutycznego w kolejnych tygodniach będzie wzrastać. – Po opanowaniu pandemii zauważymy znaczący wzrost liczby osób, które się rozpiły lub wróciły do nałogu.
Na zachwiane poczucie kontroli wśród osób nadużywających alkoholu zwraca uwagę warszawska kampania społeczno-edukacyjna #MAMKONTOLĘ, organizowana przez Fundację Zwalcz Nudę, finansowana ze środków Miasta Stołecznego Warszawy. Jej twórcy przypominają, że pandemia sprzyja częstszemu sięganiu po „coś mocniejszego”. Namawiają również do całkowitego wyeliminowania alkoholu w warunkach kwarantanny.
Sprawdź, czy w czasie kwarantanny nie sięgasz zbyt często po „coś mocniejszego” i czy Twoje spożycie alkoholu nie zaczyna być ryzykowne. Wykonaj test i dowiedz się więcej o kampanii #MAMKONTOLĘ na www.mamkontrole.waw.pl.
