Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

To jemu Warszawa zawdzięcza bycie stolicą?

19-05-2021 20:22 | Autor: Piotr Celej
Książę Mazowiecki z okresu panowania w Polsce Władysława Jagiełły umocnił polsko-mazowieckie stosunki, przeniósł stolicę z Czerska do Warszawy, zreformował administrację. Janusz I Starszy posiada swoje ulice i upamiętnienia, ale w świadomości mieszkańców stolicy jest w dużej mierze postacią anonimową. Przybliżamy sylwetkę wybitnego władcy Mazowsza.

O młodości księcia Janusza wiemy niewiele. Urodził się około roku 1346, w czasach, gdy Mazowsze często padało ofiarą najazdów Litwinów. W roku 1374, jeszcze za życia swego ojca, otrzymał wraz z bratem część ziem mazowieckich. Januszowi przypadły ziemie: warszawska, ciechanowska, zakroczymska i wiska. Władze zwierzchnią wciąż zachowywał ojciec Siemowit III. Dopiero po jego śmierci w 1381 Janusz objął na przydzielonych ziemiach samodzielne stery.

Stolica w Warszawie

Dla Mazowsza prawdziwym ukojeniem była unia polsko-litewska. Dzięki niej sąsiedzi ze wschodu przestali najeżdżać okolice Wisły. Rozwinęły się też nowe rynki zbytu. Janusz I pamiętał jednak, że żaden pakt nie trwa wiecznie. Książe zabrał się więc do rozbudowy umocnień. Za jego czasów powstały gotyckie umocnienia m.in. w Czersku, Liwie, Rawie Mazowieckiej czy Ciechanowie. Rozwijano też handel i osadnictwo, widząc przyszłość we współpracy z Hanzą - związkiem miast kupieckich. Podczas rządów Janusza lokowano łącznie 24 miasta. Mazowsze korzystało z koniunktury, którą zapewniła im unia polsko-litewska. Spośród licznych fundacji kościelnych do dzisiaj przetrwały: Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Ostrołęce, kościół św. Anny w Różanie oraz kościół Najświętszej Maryi Panny w Nowogrodzie.

Skąd jednak w księciu taki zmysł do rozbudowy? Janusz spędził młodość na dworze króla Kazimierza Wielkiego, gdzie widział transformację Polski w nowoczesne, późnośredniowieczne państwo. Największe jednak zasługi książę miał dla Warszawy. To właśnie to miasto najczęściej pełniło funkcję rezydencjonalną dla władcy i jego dworu. Dokończono mury miejskie, powstała Wieża Marszałkowska, po której dziś pozostał już tylko fundament.

Na początku XV wieku, około roku 1406, nastąpiło trwałe przeniesienie stolicy ziem mazowieckich z Czerska do Warszawy. Wydarzenie to poprzedziło przeniesienie kolegiaty na Stare Miasto. W Warszawie powstał też zamek tzw. Curia Maior (Dwór Wielki). Posiadający trzy kondygnacje gotycki budynek służył jako mieszkanie dla księcia i jego rodziny. W 1422 gościł tu sam król Władysław Jagiełło. Dawny zamek księcia został wykorzystany przez Zygmunta III Wazę jako podstawa przyszłego Zamku Królewskiego. Dzisiejsza Wieża Władysławowska, to niegdysiejsza Wieża Okrągła, zaś gotyckie łuki do dzisiaj widać w architekturze budynku.

Sojusz z Polską, wojna z Krzyżakami

Spuścizna Janusza I Starszego to jednak nie tylko zamki i prawa. Książe dążył do zacieśnienia współpracy z Polską. Był wiernym lennikiem Władysława Jagiełły, któremu złożył hołd w 1387 roku. Już trzy lata później książę, wraz z rycerzami z Mazowsza, wziął udział w wyprawie na Litwie, skierowanej przeciwko okupującym jej ziemie Krzyżakom.

Niestety, w roku 1394 Janusz, wizytujący budowę zamku w Złotorii n. Narwią został uwięziony przez Krzyżaków i osadzony w Malborku. Dzięki wstawiennictwu Władysława Jagiełły księcia uwolniono jeszcze w tym samym roku. Po bitwie pod Grunwaldem Władysław Jagiełło przekazał Januszowi zamki w Ostródzie, Nidzicy i Olsztynie. Niestety, pokój toruński spowodował, że książę musiał zwrócić ziemie i Polska wciąż nie miała dostępu do ujścia Wisły, tak cennego gospodarczo. Do końca życia Janusz I Starszy był wiernym sojusznikiem Polski. Jego syn Bolesław brał udział w wyprawach na Krzyżaków. Niestety, książę mazowiecki nie dożył odzyskania Pomorza od zakonników. W 1429 roku umarł na zamku w Czerski, zaś jego grób znajduje się w kościele św. Jana.

Spuścizna księcia Janusza dla Mazowsza jest nie do przecenienia. Nauki na dworze króla Kazimierza Wielkiego nie poszły w las. Książę mazowiecki zreformował swoje lenno na kształt reform w Koronie. Dzięki wysiłkom Janusza Mazowsze dołączyło do nowoczesnych średniowiecznych państw, opartych na sprawnej administracji, handlu i bogacących się miastach, chronionych przez mury i zamki.

Wróć