Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Nowe wymagania dla właścicieli wind

18-12-2019 22:48 | Autor: yby
W ostatnich miesiącach pojawiło się w branży dźwigowej nowe słowo „resurs”, które zaczęło funkcjonować w wyniku Rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 roku, w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (do których zalicza się windy) i nakłada na użytkowników (właścicieli) obowiązek oceny stanu technicznego posiadanych urządzeń pod kątem ich żywotności.

Ocena stanu technicznego

Co to jest „resurs” – wg definicji „to parametry graniczne stosowane do oceny

i identyfikacji stanu technicznego, określone na podstawie cykli pracy

i obciążenia urządzenia (windy) w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania.

Eksploatujący (właściciel) określa „resurs” na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej, w przypadku przekroczenia resursu przeprowadza ocenę stanu technicznego urządzenia (windy) lub zleca jej przeprowadzenie.

Rozporządzenie dotyczy wszystkich urządzeń podlegających przepisom dozoru technicznego.

W odniesieniu do wind, na których praktycznie resurs nie był nigdy określany, kierować należy się wytycznymi Urzędu Dozoru Technicznego lub innych renomowanych instytucji z Unii Europejskiej.

Przy braku informacji określających wartość resursu w dokumentacji urządzenia oraz innych wskazówek osoby kompetentnej, należy przyjąć zasadę, że ocena stanu technicznego windy powinna się odbywać po dwudziestu pięciu latach eksploatacji.

W związku z tym zakłada się, że resurs jest 25-letni (zgodnie z zasadą, że nie da się zbudować urządzenia tak, aby można je użytkować nieskończenie długo). Odnosi się to do starych wind wyprodukowanych (zainstalowanych w obiekcie budowlanym) przed 1994 rokiem i nie poddawanym żadnym modernizacjom lub wymianą urządzenia na nowe. W celu stworzenia możliwości dalszego użytkowania dźwigu w takich przypadkach, należy wykonać przegląd specjalny na podstawie którego resurs zostanie wydłużony.

W przypadkach dźwigów zainstalowanych po 1995 roku lub zmodernizowanych, resurs powinien sporządzić jego wytwórca czyli instalujący (zgodnie z dyrektywą 2014/33/UE, za instalatora dźwigu uważa się osobę fizyczną lub prawną, która bierze odpowiedzialność za projekt, wykonanie i zainstalowanie). Mając na uwadze fakt, że windy nie posiadają wyznaczonego resursu, jak również, że część z nich przekroczyła zalecany przez UDT resurs, możemy rozwiązać ten problem w sposób następujący:

1. Określenie (PŻE) projektowej żywotności eksploatacyjnej dźwigu w zakresie:

– identyfikacji PŻE na podstawie dostępnej dokumentacji,

– określenia PŻE na podstawie dobrej praktyki inżynierskiej.

2. Określenie stopnia wykorzystania PŻE w zakresie:

– odtworzenia przebiegu eksploatacji, historii napraw i modernizacji dźwigu (windy),

– porównanie przebiegu eksploatacji z założeniami wytwórcy.

3. Ocena stanu technicznego dźwigu – przeglądu specjalnego –

(w przypadku wykorzystania PŻE lub braku możliwości odtworzenia przebiegu eksploatacji) w zakresie:

a) określenie intensywności eksploatacyjnej (oszacowanie lub odczyt z falownika),

b) ocena stanu technicznego poszczególnych komponentów dźwigu,

c) sprawdzenie zgodności dokumentacji dźwigu ze stanem faktycznym,

d) analiza zapisów w dzienniku dźwigu,

e) wystawienie orzeczenia o stopniu wykorzystania resursu.

Przegląd specjalny powinien zakończyć się sporządzeniem protokołu, który będzie zawierał:

– wynik przeglądu specjalnego,

– określenie terminu wykonania następnego przeglądu,

– dane osobowe oraz kwalifikacje wszystkich uczestników przeglądu,

– zastosowane metody i kryteria oceny stanu technicznego dźwigu,

– wynik przeglądu.

Wyznaczenie resursu lub wykonanie przeglądu specjalnego dźwigu może dokonać zgodnie z Rozporządzeniem osoba kompetentna zdefiniowana (wytyczne UDT) następująco:

Osoba fizyczna lub prawna posiadająca doświadczenie w projektowaniu lub utrzymaniu ruchu, posiadająca wystarczającą wiedzę z zakresu przepisów i norm oraz sprzętu potrzebnego do wykonania przeglądu specjalnego. Osoba kompetentna powinna być rzetelna zawodowo i zdolna do oceny stanu bezpieczeństwa dźwigu i podjęcia decyzji jakie środki powinny zostać podjęte w celu zapewnienia dalszej bezpiecznej eksploatacji.

Do osób kompetentnych zalicza się: rzeczoznawców, zakłady posiadające uprawnienia UDT do napraw i modernizacji dźwigów, jednostki certyfikujące, laboratoria oraz konserwatorów z uprawnieniami UDT do konserwacji dźwigów.

Przeprowadzenie rzetelnej oceny stanu technicznego dźwigu po wieloletniej eksploatacji jest trudne i odpowiedzialne, ponieważ na tej podstawie podejmuje się decyzje o dalszym bezpiecznym użytkowaniu lub wyłączeniu z eksploatacji.

Resurs jest stosowany od dawna w wielu dziedzinach techniki np.: w lotnictwie, kolejnictwie, gdzie samolot lub lokomotywa po przekroczeniu precyzyjnie określonych przez producenta kryteriów obligatoryjnie poddawane są naprawom. Natomiast dźwig nie występuje jako autonomiczne urządzenie, ponieważ integralnie związany jest najczęściej z obiektem budowlanym, gdzie dokonuje się montażu z wielu elementów. Dlatego żywotność dźwigu w dużej mierze zależy od jakości montażu i zastosowanych komponentów. W rzeczywistości występują duże różnice dotyczące okresu żywotności dźwigów o podobnych parametrach technicznych i eksploatacyjnych. Szczególnie żywotność drastycznie skraca się gdy brakuje należytej profilaktyki polegającej na systematycznych przeglądach i usuwaniu na bieżąco usterek oraz wadliwie działających komponentów.

Czy mogą być użytkowane dźwigi stare bez napraw i modernizacji?

Dobrym przykładem takiej sytuacji jest dźwig użytkowany na jednym z osiedli Ursynowa, który zainstalowany został 43 lata temu i funkcjonuje nieprzerwanie bez żadnych napraw i modernizacji na oryginalnych częściach. Należy zaznaczyć, że dźwig ten użytkowany jest w nietypowych warunkach, ponieważ realizuje około 30 cykli dziennie, podczas gdy średnia liczba cykli dla budynków mieszkalnych wynosi około 300 cykli, ponadto istotna jest dbałość mieszkańców.

Mimo to należy z dużą ostrożnością podchodzić do wyznaczenia terminu dalszej eksploatacji, ponieważ dźwig stwarza zbyt duże potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa. Przyczyny zagrożenia tkwią w niedostatecznym wyposażeniu w takie urządzenia jak drzwi kabinowe, niedokładne zatrzymywanie na poziomie przystanków czy niewłaściwy system ryglowania drzwi szybowych, ale największe niebezpieczeństwo stwarza stan izolacji instalacji przewodów i aparatów elektrycznych. Każda izolacja podlega procesom starzenia się wskutek których jej skuteczność systematycznie zmniejsza się. Tym bardziej, że instalacja nie jest wyposażona w urządzenia do ciągłego monitorowania jej stanu (przekaźniki różnicowo-prądowe), natomiast z praktyki konserwacyjnej wynikają zdarzenia niebezpieczne dla użytkowników. Dlatego też wydaje się mało prawdopodobne, aby odpowiedzialna osoba (kompetentna) wydłużyła resurs w takim przypadku na okres dłuższy niż jeden rok, po którym należy przeprowadzić kolejne badania.

Jako ciekawostkę można dodać, że producent tego dźwigu zalecał wykonanie naprawy głównej po 15 latach eksploatacji.

Niewystarczające wyposażenie dźwigów w urządzenia zwiększające bezpieczeństwo użytkowników oraz zużycie moralne, dotyczy wszystkich dźwigów zainstalowanych przed 1995 rokiem. W celu poprawienia bezpieczeństwa użytkowników Komisja Europejka wydała zalecenie, aby w tym celu doposażać dźwigi w urządzenia:

1. Zainstalować drzwi kabinowe oraz piętrowskazywacz.

2. Kontrolować liny nośne.

3. Zmodyfikować układy sterowania zatrzymywania, aby uzyskać dokładne poziomowanie.

4. Dostosować elementy sterowe w kabinie dla osób na wózkach inwalidzkich.

5. Wyposażyć drzwi automatyczne w czujniki wykrywające obecność ludzi.

6. Wyposażyć dźwigi w chwytacze działające z opóźnieniem.

7. Wyposażyć dźwigi w automatyczną łączność dwustronną.

8. Wymienić azbest w układach hamulcowych.

9. Zainstalować urządzenie zapobiegające niekontrolowanemu ruchowi kabiny w górę.

10. Wyposażyć kabiny w oświetlenie awaryjne.

Wszystkie aktualnie instalowane i modernizowane dźwigi obligatoryjnie wyposażane są w te urządzenia, natomiast dźwigi starsze powinny zostać w nie wyposażone.

Natomiast dźwigi zainstalowane w latach 70. i 80. nie nadają się do takich uzupełnień więc muszą być zmodernizowane i wyposażone w urządzenia wymagane w aktualnych przepisach.

Wróć