Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Kalendarium Niepodległości - kwiecień 1918

18-04-2018 21:32 | Autor: Marian Marek Drozdowski
Józef Haller mianowany generałem pod nazwiskiem „Mazowiecki”. Dymisja rządu Rady Regencyjnej. KOngres Narodów Ujarzmionych w Rzymie. Ponad 10 tysięcy żołnierzy polskich we Francji. Piłsudski wciąż w Magdeburgu. Lenin aresztuje cara Mikołaja II. Polacy uciekają przed bolszewikami...

3 kwietnia

- Armia brytyjska przekroczyła rzekę Jordan i wkroczyła do Palestyny. Fakt ten zdynamizował ruch syjonistyczny na ziemiach polskich, w Europie i świecie. Do tego czasu w zarządach Gmin Starozakonnych dominowali zwolennicy asymilacji. Do takich w Warszawie, w mieście, gdzie w 1918 r. aż 42 % ludności stanowili Żydzi, należał Michał Bergson (1831-1919) – bankier, działacz filantropijny. Był wychowankiem Instytutu Marymonckiego, radcą handlowym Banku Polskiego. Innym działaczem ruchu asymilatorskiego był Aleksander Kraushar (1842-1931), absolwent Szkoły Rabinów w Warszawie, który w 1903 r. zmienił wyznanie na rzymskokatolickie i stał się sympatykiem ruchu narodowo-demokratycznego. Z zawodu był prawnikiem z zamiłowania popularyzatorem historii Polski, założycielem i prezesem Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, propagującego m. in. dzieje powstań narodowych, szczególnie pod koniec pierwszej wojny światowej.

- Umowa Dowództwa Wojsk Polskich na Ukrainie z Rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej o pomocy i prawie przemarszu II Korpusu przez Ukrainę za Dniepr. Umowę tę wypowiedział 12 kwietnia Rząd URL, pod naciskiem Niemców i Austriaków powodując zatrzymanie marszu II Korpusu pod Kaniowem.

4 kwietnia

- Dymisja Rządu Rady Regencyjnej pod kierownictwem Antoniego Ponikowskiego. Powołanie rządu Jana Kantego Steczkowskiego (1862-1929). Był to ziemianin z wykształceniem ekonomicznym. Związał się ze Stronnictwem Prawicy Narodowej. i z Komitetem Generalnym Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W 1918 r. – wspólnie z Ignacym Mościckim i Janem Nowakiem – założył fabrykę nawozów sztucznych „Azot” w Jaworznie. W Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa objął resort skarbu. Ministrem przemysłu i handlu w gabinecie Steczkowskiego był Stanisław Dzierzbicki, ministrem spraw zagranicznych książę Janusz Radziwiłł. Resort skarbu objął Steczkowski. Obowiązki przewodniczącego Komisji do Spraw Uregulowania Stosunków Handlowych Królestwa z Niemcami przyjął, po powrocie z Rosji, Władysław Grabski. Bardzo krytycznie oceniał on ekonomiczną politykę państw centralnych wobec ziem polskich, która był ekonomiczną eksploatacją tych ziem.

5 kwietnia

- Blisko 70 tys. japońskich żołnierzy wylądowało we Władywostoku. W porcie stały zakotwiczone dwa krążowniki japońskie, niszczyciel brytyjski i jednostka amerykańska. Wcześniej 9 marca oddziały alianckie wylądowały w Murmańsku i zajęły Archangielsk, kierując się na Piotrogród. Legion Czeski w tym czasie ruszył w kierunku Uralu. Wojska koalicji sprzymierzonych wylądowały w Odessie. Wszystkie te działania wzmacniały siły oddziałów antybolszewickich.

- Naczelne Dowództwo Wojsk Polskich na Ukrainie ( gen. Osiński) , działające w porozumieniu z Radą Regencyjną, zatwierdza wybór na dowódcę Korpusu dokonany w Olgopolu i mianuje brygadiera Józefa Hallera generał-porucznikiem. W celu zmylenia tożsamości swej osoby w poszukiwaniach prowadzonych przez Austriaków i Niemców na terenie Rosji – gen Haller występuje odtąd pod nazwiskiem Mazowiecki.

6 kwietnia

Od 6 do 10 kwietnia obradował w Rzymie Kongres Narodów Ujarzmionych z udziałem Czechów, Słowaków, Serbów, Rumunów i Chorwatów oraz przedstawicieli Komitetu Narodowego Polskiego. „W opinii publicznej narodów zachodnich – pisze Roman Dmowski panowała już pewność zwycięstwa – „On les aura!” (będziemy ich mieli) – słyszało się we Francji na każdym kroku. To poczucie wzmacniały instalacje wojenne Stanów Zjednoczonych, robione we Francji na niebywałą skalę i napływ wojsk amerykańskich. Politycy państw sprzymierzonych, przewidując niedaleki, a pomyślny koniec wojny, myśleli już coraz więcej o przyszłym pokoju i o nowej mapie Europy. Nasza pozycja bardzo się wzmocniła, przede wszystkim dzięki konsekwentnemu i mądremu poparciu Francji.” (R. Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa . T 2, Warszawa 1988, s. 71)

7 kwietnia

- Na terenach Ukrainy, w których przejściowo przebywał II Korpus Wojska Polskiego gen. J. Hallera, aktywizowały się drużyny harcerskie, które entuzjastycznie witały obecność żołnierzy Korpusu. W drużynach męskich, żeńskich i tzw. wilczków ( zuchów) szkoliło się 5133 skautów i 2717 skautek . Przewodził im naczelnik Stanisław Sedlaczek.

- W okupowanym Królestwie przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zorganizowano Naczelny Inspektorat Harcerski, kierowany przez Tadeusza Strumiłłę, Marię Wocalewską i Tadeusza Łopuszańskiego. W drużynach szkolnych liczba harcerzy przekraczała 11 tysięcy.

9 kwietnia

-Wybór do Rady Stanu na obszarze okupacji niemieckiej i austriackiej . Do walki o mandaty stanęło 21 stronnictw politycznych. Wybory zostały zbojkotowane przez lewicę niepodległościową – Komisję Porozumiewawczą Stronnictw Demokratycznych ( PPS. PSL Królestwa Polskiego, Stronnictwa Niezawisłości Narodowej, Zjednoczenie Stronnictw Demokratycznych). Bezwzględną większość w wyborach ( 37 na 55 miejsc) uzyskało Międzypartyjne Koło Polityczne, które nie uznając Rady Regencyjnej, chciało umocnić swoje wpływy w administracji publicznej.

- Warszawska Rada Miejska, kierowana do marca 1919 r. przez Adolfa Suligowskiego (1849-1932), ekonomistę i prawnika, członka Stronnictwa Polityki Realnej, wybitnego znawcę kwestii mieszkaniowej, pierwszego prezesa Związku Miast Polskich.. czuła się do czasu inauguracji pracy Sejmu Ustawodawczego reprezentantką całego społeczeństwa, głosząc na cały kraj deklaracje i manifesty w sprawie niepodległości i zjednoczenia Polski. O te funkcje stołeczne Warszawy stale zabiegał jej prezydent Piotr Drzewiecki.

- Podporządkowanie się I Korpusu Wojaka Polskiego na Wschodzie rozkazom gen Beselera, głównego dowódcy Polskich Sił Zbrojnych. Traktuje o tym oświadczenie pisemne gen Józefa Dowbor-Muśnickiego , po konferencji w Brześciu nad Bugiem w obecności przedstawicieli Rady – księcia Janusza Radziwiłła i Jana Steckiego.

10 kwietnia

- Stan Armii Polskiej we Francji, w tym dniu, wynosił 204 oficerów i 10638 szeregowców. W związku z deficytem oficerów uruchomiono 6-miesięczne kursy oficerskie w Camps le Ruchard, skrócone wkrótce do 4 miesięcy. Dowództwo nad trzypułkową dywizją objął gen Ecocharde zastąpiony przez gen. Vidalon. Miasta francuskie: Paryż, Nancy, Verdun oraz Belfort ofiarowały tej Armii sztandary, na znak braterstwa i sojuszu-polsko- francuskiego.

13 kwietnia

- Podczas zdobywania Jekaterinodaru zmarł gen. Ławr Korniłow. Naczelnym dowódcą Armii Ochotniczej został gen Anton Denikin. Kwestionował on prawo Ukraińców do własnego państwa, prawo Polaków zaś – do przekroczenia granicy Bugu i Sanu.

15 kwietnia

- Księżna Maria Lubomirska notuje: „ Krewni i znajomi powracają gromadnie ze wschodu jak stada spłoszonego ptactwa; po paru dniach są zawiedzeni naszymi tu warunkami. Zdawało im się, że w raju przebywamy, a my doświadczenia pełni wiemy , że w Rosji piekło płonie, lecz że nieba polskiego jeszcze nie masz na Ziemi.”

17 kwietnia

- Druga próba Naczelnego Dowództwa Armii Niemieckiej likwidacji dywizji angielskich we Flandrii. Zahamowana przez gen Focha, po bitwie pod Ypres, w czasie której dywizje niemiecki poniosły duże straty.

- Mobilizacja chłopów ukraińskich przeciw oddziałom III Korpusu Wojska Polskiego. Po udanej akcji pod Niemirowem , chłopi ukraińscy w sile 15 tys osaczyli Korpus pod Gniewaniem. Po krwawej bitwie Korpus wycofał się do Winnicy, gdzie dowództwo nad nim objął płk Juliusz Rómmel.

18 kwietnia

- Występujący jako zastępca Prezydenta Warszawy Piotr Drzewiecki, ufundował Fundację swego imienia, przeznaczając na jej kapitał żelazny 26 tys. marek , to jest bliski dwuletnie swoje wynagrodzenie. Coroczne nagrody przyznawane były przez specjalną komisję wyróżniającym się w służbie dla dobra miasta i jego mieszkańców pracownikom miejskim. O jego działalności traktuje wydana, w ostatnich dniach, antologia, opracowana i wydana przez prawnuczkę Prezydenta Elżbietę Wodzyńską „Piotr Drzewiecki działacz społeczno-gospodarczy , prezydent Warszawy 1918-1921” ( ASPRA-JR, Warszawa 2018)

- Pierwsze zetknięcie się II Korpusu Wojska Polskiego na Wschodzie z oddziałami niemieckim pod Mironówką. Próba rozbrojeni Korpusu została udaremniona dzięki postawie jego żołnierzy.

- Degradacja oficerów Polskiego Korpusu Posiłkowego na żołnierzy. Stu oficerów PKP rozbrojonych pod Rarańczą i osadzonych w obozie w Dulffalwie otrzymało zbiorową degradację na żołnierzy i rozkaz udania się na front włoski. Druga grupa została osadzona Marmaros- Siget i oczekiwała na rozprawę sądową za zdradę stanu.

20 kwietnia

- Ze względu na możliwość internowania przez wojska austro- węgierskie rozwiązano będący w stadium organizacji IV Korpus Wojska Polskiego

22 kwietnia

- As niemieckiego lotnictwa Manfred von Richthofen ( „Czerwony baron”), który miał za sobą 78 zwycięstw powietrznych , został zestrzelony nad rzeką Sommą. Pogrzeb słynnego lotnika z honorami wojskowymi odbył się na miejscu wypadku.

- Blokowanie bazy wyjściowej niemieckich łodzi podwodnych prze 62 jednostki floty angielskiej w portach: Zeebrugge i w Ostendzie. Blokada częściowo udała się w Zeebrugge.

24 kwietnia

- Józef Piłsudski w liście do Aleksandry Szczerbińskiej, która urodziła mu córkę Wandę 7 lutego 1918 r., a której nie widział, przebywając w więzieniu w Magdeburgu, na jej opiekunów wyznaczył brata Jana Piłsudskiego i płk Edwarda Rydza. Przewidywał – ze względu na bóle serca – nagłą śmierć przed wyjściem z więzienia. Pani Aleksandrze-Oli i córce Wandzie , zapisywał pamiątkową szablę – dar oficerów I Brygady i złoty zegarek, który miał przy sobie. To był jego cały majątek w kwietniu 1918 roku.

25 kwietnia

- Księżna Maria Lubomirska notuje: „ W tych dniach zjechali do naszej stolicy dwaj wrogowie: Aleksander) Lednicki i Władysław Grabski. Lednicki został mianowany przez Radę Regencyjną przedstawicielem interesów Polski na Rosję. Jest to człowiek żądny władzy, a więc nie okuty w przekonań stal, energiczny, zręczny, dawniej liberalny Polak na rosyjskim smaku, dziś ku Niemcom grawitujący. Polacy w Rosji ostro mu zarzucają, że zniweczył usiłowania utworzenia większej polskiej siły zbrojnej na Wschodzie. Oficerowie Muśnickiego nawet niechętnie podają mu rękę... Grabski oponentem Lednickiego – też zgrabny i ambitny, duże zdolności organizacyjne, przekonania bliskie Narodowej Demokracji. Był w Rosji nader czynnym kierownikiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego, opiekującego się losem wygnańców. Niemcy już włażą zbrojnie na Krym.”

- Po czterodniowych bojach ofensywnych pod Ypres – z olbrzymimi stratami dywizje niemieckie przeszły do defensywy. Zajęły we Flandrii wzniesienie Kemmel, ale bezskutecznie atakowały Scheipenbergh i wzniesienie Rouge.

29 kwietnia

- Rząd J.K Steczkowskiego wystosował do rządów państw centralnych tajną notę z propozycją rozpoczęcia już teraz rokowań w sprawie definitywnego rozwiązania sprawy polskiej pod względem politycznym, wojskowym i gospodarczym. Zgłoszono propozycję natychmiastowego zawarcia układu sojuszniczego za daleko idące ustępstwa wobec postulatów polskich.

30 kwietnia

- Decyzją Lenina Mikołaj II wraz z rodziną został przewieziony do aresztu domowego w Jekatierinburgu.

- Ukazała się w Nowym Jorku odezwa Heleny Paderewskiej – żony ideowego przywódcy Polonii Amerykańskiej mistrza Ignacego Paderewskiego, relacjonująca wyniki pomocy dla Armii Polskiej we Francji, realizowanej przez Polski Biały Krzyż, którego była przewodniczącą. Wysłano do Francji i Kanady tysiące paczek żywnościowych i odzieżowych oraz kartek życzeniowych.

Kwiecień w ogóle

- W miastach opanowanych przez bolszewików, w świetle „Moich wspomnień” Stanisława Wojciechowskiego, Część I” (Warszawa 2017 s. 240-241) trwał pogrom organizacji polskich, rabunek mienia i aresztowania przede wszystkim członków Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego, której przewodził Wojciechowski. Polacy starali się masowo wrócić do Polski z bolszewickiej Rosji, w tym ich przywódcy: Stanisław Wojciechowski i Władysław Grabski. Wśród socjalistów: Kazimierz Pużak, Zygmunt Zaremba, Jan Kwapiński.

Socjalistyczna 1892-1948, Warszawa 1983, s. 178-179)

- Pogotowie Bojowe PPS , pod wodzą Tomasza Arciszewskiego, Józefa Korczaka, Tadeusza Szturm dr Sztrema, Lucyny Woliniewskiej, Aleksego Bienia i Antoniego Purtala gromadziło broń i materiały wybuchowe, przygotowywało fałszywe dokumenty dla zdekonspirowanych działaczy PPS i ochraniało manifestacje robotnicze. Utrzymywało ono ścisłą więź z Polską Organizacją Wojskową.

- Obradujący w Krakowie tzw. Konwent A , skupiający lewicowe organizacje niepodległościowe, opracował wielki plan rozbudowy POW, przyjęty ostatecznie w maju 1918 roku. Przewidywał on:

- wobec bezkrytycznego lęku w stosunku do okupacyjnych sił niemieckich intensywną akcję terrorystyczną w stosunku do cywilnych przedstawiciel tych sił;

- pozyskanie II Korpusu gen. J. Hallera dl stworzenia polskiej armii w Rosji. Wyjazd w tym celu do Kijowa płk Edwarda Rydza;

- w celu nawiązania kontaktów z przedstawicielami zwycięskiej koalicji przebywających w Moskwie wysłanie do tego miasta: Andrzeja Struga, Michała Sokolnickiego i Bolesława Wieniawy- Długoszowskiego.

Wróć