2 czerwca
- Po raz pierwszy od 1831 r. zebrało się w Warszawie polskie ciało przedstawicielskie: na Zamku Królewskim odbyło się uroczyste otwarcie Rady Stanu, która powstał w wyniku zrzeczenia się mandatów przez Tymczasową Radę Stanu. Na salę stałych posiedzeń wyznaczono gmach Towarzystwa Kredytowego Miejskiego.
3 czerwca
- Na konferencji premierów Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch w Wersalu, po kilku latach starań i zabiegów, przede wszystkim Romana Dmowskiego – ideowego przywódcy ruchu narodowo-demokratycznego i przewodniczącego Komitetu Narodowego Polskiego, przyjęto deklarację: „Utworzenie Polski zjednoczonej i niepodległej , z dostępem do morza stanowi jeden z warunków pokoju trwałego i sprawiedliwego oraz przywróceni w prawa w Europie”. Podobny tekst ogłosił 8 stycznia 1918 r. prezydent USA Woodrow Wilson, w 13 punkcie pokoju światowego.
- Na wspomnianą deklarację Rząd Rady Regencyjnej J.K Steczkowskiego, w którym sprawami zagranicznymi kierował książę Janusz Radziwiłł, a Komisją Wojskową książę Franciszek Radziwiłł, odpowiedział: „ że moment i okoliczności jej ogłoszenia przypominają chwile, gdy dopiero po opuszczeniu Królestwa przez wojska rosyjskie rząd carski zdecydował się przystąpić do jednego z tych praw , o które przez prawie stu lat bezskutecznie dopominaliśmy się”; „chwila, w której uchwala została powzięta , a nie jej treść, nadaje jej właściwy charakter”. „W stwierdzeniu tym – pisze Władysław Pobóg-Malinowski – odzywały się echa ówczesnych- ostatnich już- sukcesów militarnych Niemiec. Rząd Polski – mówiła deklaracja dalej – „zgadza się z całym narodem polskim w niestrudzonym dążeniu do stworzenia niezawisłego państwa”, ale „ nie da się wytrącić z równowagi przez rezolucję wersalską” i nie zejdzie z drogi „współpracy z mocarstwami centralnymi”, które umożliwią Polsce rozwiązanie „historycznego zadnia oczekującego ją na wschodzie Europy”.
(Władysław Pobóg- Malinowski, „Najnowsza historia polityczna Polski”, tom drugi 1914-1939, Londyn 1967, s. 126-127)
4 czerwca
-Przybycie 1 Pułku Strzelców Polskich we Francji na front. Pułk pod dowództwem Jasieńskiego zajmuje pierwszą linię okopów pod Reims, na odcinku 3 km, w składzie armii gen Girauda.
- Powołanie drugiego gabinetu Jana Konstantego Steczkowskiego przez Radę Regencyjną po 7 tygodniach przesilenia rządowego, wywołanego podpisaniem traktatu pokojowego w Brześciu.
6 czerwca
- Z okazji setnej rocznicy śmierci gen. Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów Polskich u boku Napoleona, odsłonięto tablicę pamiątkową na gmachu Ratusza, z inicjatywy Prezydenta Warszawy Piotra Drzewieckiego, a Plac Zielony został nazwany Placem Dąbrowskiego.
7 czerwca
-We Lwowie na tle fatalnej sytuacji żywnościowej doszło do rozruchów głodowych.
8 czerwca
- W Marmarosz- Sziget, przed austriackim sądem wojennym, rozpoczął się proces 116 legionistów ujętych podczas przedzierania się przez front pod Rarańczą 15 lutego 1918 r.. Wśród oskarżonych byli m. in.: mjr Włodzimierz Zagórski, kpt. Roman Górecki i ks. Józef Panaś. Jednym z obrońców był wybitny prawnik-socjalista Herman Lieberman.
9 czerwca
- Zakończył się trwający od miesiąca strajk drukarzy warszawskich. Dał się on dotkliwie we znaki Warszawie, która tak długo pozbawiona była prasy. Ukazywał się tylko doraźnie pojedyncze numery „Dziennika Wspólnego”. W wyniku strajku dzienniki zdrożały o 100 % , do 20 fenigów.
- W kamienicy Baryczków na Rynku Starego Miasta otwarto wystawę szkiców i rysunków polskich od 1750 r. z kolekcji mecenasa sztuki Dominika Witke-Jeżewskiego.
- Opanowany przez lewicową inteligencję i socjalistów Komitet Obrony Narodowej, zwolenników strategii Piłsudskiego, wysłał z Chicago list do Prezydenta USA Woodrow Wilsona, w którym czytamy: „Pomimo bolszewickiej katastrofy jest jeszcze wiele do zrobienia . Szczególnie w obecnej chwili, gdy uwaga Europy i Stanów Zjednoczonych skupia się ponownie na froncie wschodnim z powodu wysuniętej myśli o interwencji, sukces całego tego ruchu zależy od szczegółowej analizy sytuacji panującej w Polsce i Rosji” (Polonia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1910-1918. Wybór dokumentów, Warszawa 1989, s. 330)
- W ciągu 4-dniowych walk Niemcy podjęli próbę zbliżenia się do Paryża odległego o 70 km. Francuski kontratak sparaliżował tą próbę.
10 czerwca
- Rozformowanie III Korpusu Wojska Polskiego na Wschodzie przez dowództwo XXV Korpusu armii austriackiej. Jest to likwidacja formacji Wojska Polskiego, dowodzonej przez płk Juliusza Rómmla, składającej się z przeszło 3000 żołnierzy i 200 oficerów, stacjonującej w rejonie Zabuże- Pików- Janów. Ogółem we wszystkich korpusach wschodnich Wojska Polskiego służyło ponad 35 tys. żołnierzy.
- Marian Kukiel – komentując rozformowanie trzech Korpusów Wojska Polskiego na Wschodzie – zaznacza: „ Polskie formacje na Wschodzie przepadły i skończyła się pod Kaniowem „żelazna brygada” Hallera. Ale Rarańcza miała niezmierne znaczenie moralno-polityczne; przemówiła do narodów mocniej od wszelkich deklaracji i memoriałów. Od razu misje wojskowych sprzymierzonych nawiązywały kontakty z wojskowymi polskimi i czynnik ten zaczynał grać rolę w przewidywaniach i planach odnowienia frontu wschodniego...Zapadły decyzje organizacji nowych sił wojskowych na Wschodzie; przewidywano skupienie wojskowe pod Murmańskiem, gdzie jest baza koalicyjna i oddziałek polski. Drugie skupienie tworzy się na Kubaniu – przyszła dywizja gen Żeligowskiego, trzecie na Syberii – dywizja Czumy. Sam gen Haller, na wezwanie Komitetu Narodowego Polskiego, odpłynął do Paryża jako desygnowany naczelny dowódca armii polskiej.” ( Dzieje Polski porozbiorowej 1795-1921, Paris 1984, s. 613-614)
12 czerwca
- W Warszawie zmarł znakomity aktor Bolesław Leszczyński (1837- 1918). Nazywano go pierwszym tragikiem sceny polskiej, aktorem o całkowicie spontanicznym stylu gry. Spopularyzował sztuki Słowackiego, Fredry, Ruszczyca i Przybyszewskiego. Był niedościgniony w dramatach szekspirowskich. Występował w Płocku, Wilnie, Lwowie. Krakowie, Warszawie, Petersburgu, Odessie i Pradze Czeskiej
13 czerwca
- Pod tą datą Księżna Maria Lubomirska w swym „Pamiętniku” notowała: „W Warszawie więzienna jest atmosfera . Teutońska siła spętała nas i więzy w miarę zwycięstw zacieśnia. Ani końca , ani wyjścia nie widać z tej niewoli i niedoli, gasną ludzkie siły i dusze, rozrasta się złość i niechęć jednych do drugich., w bliźnich upatruje się powód złego i winy, rośnie ferment, nikt się do niczego nie uśmiecha, chyba paskarz do zysku. Jest to atmosfera zatruta , w której dusza usycha i dobro się chowa.” „ Pamiętniki Księżnej Marii Zdziesławowej Lubomirskiej, op. cit, s. 639)
- Naczelne dowództwo niemieckie na froncie zachodnim wstrzymuje działania zaczepne w wyniku ofensywy dywizji angielskich, kierowanych przez gen. Haiga we Flandrii i krzepnięcia francuskiej obrony na środkowej linii frontu.
15 czerwca
- Ofensywa armii austriackiej na froncie włoskim nad Piavą, dla odciążenia frontu na Zachodzie. Austriacy po 9-dniowych walkach ponoszą klęskę i zarządzają odwrót.
- Zawarcie umowy w Moskwie przez Wojskową Komisję Polską przy Zjednoczeniu Międzypartyjnym z przedstawicielami państw Koalicji o pomocy, ekwipowaniu i transportowaniu rozbitków wojsk polskich na Murmańsk. Umowę podpisał w imieniu Komisji gen Józefa Haller.
21 czerwca
- W Warszawie zmarł Edward Józef Abramowski (1868-1918) działacz społeczny, socjolog, filolog, psycholog, teoretyk spółdzielczości. Działacz II Proletariatu, w 1892 r współtwórca PPS na zjeździe londyńskim. Od 1915 r. kierownik katedry psychologii na Uniwersytecie Warszawskim. Podkreślał, że rewolucja społeczna winna być poprzedzona rewolucją moralną. Tworzył wraz z Stanisławem Wojciechowskim i Stefanem Żeromskim wizję „Rzeczypospolitej Spółdzielczej”.
22 czerwca
- Księżna Lubomirska odnotowała: „ Otwarcie Rady Stanu odbyło się bardzo spokojnie. Brak zainteresowania w mieście – apatia, niewiara w postęp naszej sprawy, także u wielu niechęć do składu Rady Stanu. Podobno najpiękniejszą chwilą dnia dzisiejszego była przysięga biskupów i duchowieństwa Radzie Regencyjnej wedle życzenia Ojca Świętego. Odbyło się to w Katedrze, po uroczystym nabożeństwie . Potem w Zamku otwarcie Rady Stanu mową tronową odczytaną przez Zdzisia ( Lubomirskiego)”. ( Pamiętniki Księżnej, op. cit. s. 645)
Decyzję o zwołaniu pierwszego posiedzenia Rady Stanu podjął Rząd Rady Regencyjnej. Miała ona stanowić poprzedniczkę sejmu. W zebraniu uczestniczyło trzech przedstawicieli Niemiec i Austrii oraz przedstawiciele społeczeństwa z wyboru.. Marszałkiem obrano Franciszka Pułaskiego, a wicemarszałkami Józefa Mikułoweskiego-Pomorskiego i Stefana Bądzyńskiego.
- Zaprzysiężenia pułków Armii Polskiej we Francji i wręczenie sztandarów na polach Szampanii w obecności prezydenta Poincare'go, Romana Dmowskiego, przedstawicieli Komitetu Narodowego Polskiego i Rządu Francuskiego. Cztery sformowane pułki Armii Polskiej złożyły przysięgę i otrzymały sztandary od miasta Paryża, Belfortu, Verdun, i Nancy. Dawny sztandar Bajończyków udekorowany został przez prezydenta Francji „ Croix de guerre avec Palme”. Przemawiając na uroczystości Prezydent Francji Raymond Poincare podkreślił: „ Naród, który pomimo przemocy i ucisku zachował nienaruszenie narodową odrębność , który wytrwał namiętnie przy swych tradycjach narodowych, który nigdy nie pozwolił zagłuszać swego głosu lub stłumić swoich dążeń, którego dusza nieśmiertelna wystrzeliła przepięknym kwiatem sztuki i literatury– naród ten zrywa się oto do swego pochodu krzyżowego”. ( Polonia Stanów Zjednoczonych, op. cit. s, 332)
23 czerwca
- Powstanie w Samarze pierwszego związku polskich organizacji wojskowych i politycznych na Dalekim Wschodzie. Polacy na czele z delegatem Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie uformowali z jeńców Polaków armii niemieckiej i austriackiej pierwsze oddziały wojska polskiego, które jako kadra weszły w skład 5 Dywizji Syberyjskiej.
- Na Uniwersytecie Warszawskim odbyły się wybory nowych władz uczelni. Rektorem został po raz drugi prof. Antoni Kostanecki – wybitny ekonomista , prorektorem prof. Stanisław Thugutt.
- Ze względu na rosnące trudności żywnościowe, brak mąki i cukru, szef administracji stołecznej wydał zakaz wypieku wszelkiego słodkiego ciasta, zarówno z mąki, jak i jej surogatów.
-„Podczas wybuchających strajków i demonstracji głodowych” – wspomina Władysława Głodowska- Sampolska – „domagano się podniesienia racji żywnościowych, przede wszystkim chleba. Chleb wówczas był bardzo , ludzie chorowali po jego spożyciu, było w nim najmniej mąki, mnóstwo zaś różnych składników, jak obierzyny z kartofli, peluszka, mączka z kasztanów. Chleb ten już nazajutrz po wypieku rozsypywał się i miał przykry zapach.”
(Warszawa w pamiętnikach pierwszej wojny światowej. Opracował Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1971, s. 341)
24 czerwca
-Rozpoczęcie działań ofensywnych na froncie zachodnim przez wojska alianckie pod dowództwem gen Focha. Dywizje niemieckie, dowodzone przez generałów Ludendorffa i Hindendburga, zmuszone były do odwrotu.
- Na froncie włoskim, po klęsce wojsk austriackich pod Piavą, następuje ich paraliż bojowy, brak zdolności do działań zaczepnych.
- W Sejmie Rzeszy minister Kuhleman przedstawił, bez porozumienia z Kwaterą Główną, wniosek o konieczności zawarcia pokoju. Wniosek ten spowodował ostrą reakcję Ludendorffa i Hindenburga, którzy przekonywali o zdolnościach bojowych swoich dywizji.
26 czerwca
- Na posiedzeniu Rady Stanu Władysław Studnicki, zwolennik współpracy polsko-niemieckiej wyraził następującą opinię: „ Wola narodu to nie krzyk tłumu i ulicy, nieświadomy, a przywłaszczający sobie prawo wyroku – to wola przeszłych i przyszłych pokoleń , to prawo do życia.. Pierwszym prawem to, że naród potrzebuje ziemi, aby się stać państwem, a ten tylko naród będzie miał rozlegle terytoria , który potrafi ujawnić siłę. Przez brak łączności, decyzji i siły zbrojnej staliśmy się dla sąsiadów sprzymierzeńcem bez wartości , a wrogiem lekceważonym.” ( Pamiętniki Księżnej, op. cit. s. 648)
28 – 30 czerwca
- III Zjazd Narodowego Związku Robotniczego w Warszawie przyjął program walki o niepodległą, zjednoczoną, demokratyczną, republikańską Polskę.
30 czerwca
- W Berlinie po rokowaniach polsko-litewskich z udziałem Augustinasa Voldemarasa i hr Adama Ronikiera podpisano tajne porozumienie . Rząd Polski miał uznać i poprzeć państwowość litewską w zamian za przyrzeczenie Polakom na Litwie szerokich uprawnień w życiu państwowym i kulturalnym i uzgadniania poczynań wobec Niemiec.
- W liście do Regentów Królestwa Polskiego Komitet Obrony Narodowej w Stanach Zjednoczonych, akcentując potrzebę demokratycznych reform społeczno-politycznych, podkreślał : „ Będzie powiewać wkrótce bandera biało- czerwona na polskich portach Bałtyku. Wróci Śląsk wierny do macierzy swojej. Złączy się pokrajane na sztuki ciało. Polskim błysną urokiem przezroczyste głębie Gopła, Świtezi i Morskiego Oka. Wolna od źródeł do ujścia będzie toczyć swe wody macierz narodu Wisła, sercom naszym droga. Czuwajcie i zbrójcie się. A nade wszystko rośnijcie duchem , zwróćcie oczy ku Przyszłości.” (Polonia Stanów Zjednoczonych, op. cit. s, 337-338)
czerwiec
- Prezydent Warszawy Piotr Drzewiecki, mimo wojennej pauperyzacji wszystkich warstw społecznych okupacyjnej stolicy, z wyjątkiem spekulantów – produktami żywnościowymi i opałowymi starał się o łagodzenie biedy pracowników miejskich Warszawy w postaci zorganizowania dla nich specjalnej pomocy lekarskiej, możliwości dodatkowych zakupów produktów żywnościowych, kartek na zakup butów, palta i jednego ubrania. Uruchomił także przejrzyste zasady korzystania z urlopów i zapomóg dożywotnich i odprawach po przejściu na emeryturę. ( Warszawa w pamiętnikach pierwszej wojny światowej, op. .cit. s. 323-324)
-„Mimo ekspansji lekkiej muzy rosnący deficyt teatrów miejskich spowodował powołanie przez Magistrat w 1918 r. Komisji Dramatycznej z udziałem Kazimierza Zalewskiego, Czesława Jankowskiego, Jana Lorentowicza, Michała Tarasiewicza, i Ignacego Balińskiego . Projekt przekazania teatrów w dzierżawę spotkał się z ostra krytyką aktorów. Wśród aktorów wielkim uznaniem cieszyli się m.in.: Mieczysław Frenkiel, Ludwik Solski, Józef Kotarbiński, Kazimierz Kamiński, Jerzy Leszczyński, Kazimierz Junosza-Stępowski, Józef Węgrzyn. Do gwiazd scen warszawskich należały: Janina Szyliżanka, Honorata Leszczyńska , Mary Mrozińska, Janina Korolewicz-Waydowa, Maria Dulębianka.”( M.M. Drozdowski, Warszawa w latach 1914-1939, Warszawa 1990, s. 131)
- Głośne echa wśród mieszkańców stolicy, a przede wszystkim pracowników miejskich, wywołała fundacja prezydenta Piotra Drzewickiego, ufundowana przez niego w wysokości 26000 marek ( stanowiąca jego wynagrodzenie etatowe od 5 sierpnia 1915 r, do 7 lutego 1 917 r.) wzbogacona dodatkiem Magistratu 6% od tego kapitału, przeznaczona na doroczne nagrody dla pracowników miejskich wyróżniających się innowacyjnością w służbie publicznej (Elżbieta Wodzyńska , Piotr Drzewiecki działacz społeczno-gospodarczy, prezydent Warszawy 1918-1921, Warszawa 2018, s. 123)
- Metropolia Warszawska na czele z abp Aleksandrem Kakowskim, kurie biskupie jej podlegające, członkowie Rady Regencyjnej i gabinetu J.K. Steczkowskiego witały w czerwcu 1918 r. przybyłego ze Stolicy Apostolskiej mgr Achillesa Rattiego, wizytatora papieskiego, który pomagał Kościołowi przygotować się do narodzin niepodległego państwa polskiego. Wkrótce pełnił on funkcje pierwszego Nuncjusza Papieskiego w odrodzonej Rzeczypospolitej, mając dobre stosunki z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim.
