Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Historia Ursynowa – groby Krahelskich

07-02-2024 21:09 | Autor: Prof. Lech Królikowski (Otwarty Ursynów)
Dziś kolejny odcinek artykułu z cyklu „Historia Ursynowa” przygotowana przez prof. Lecha Królikowskiego, we współpracy tygodnika Passa ze stowarzyszeniem „Otwarty Ursynów”. Dziś prof. Lech Królikowski opowie historię Wandy Krahelskiej i jej bratanicy Krystyny Krahelskiej. W każdy poniedziałek z rana na profilu Otwartego Ursynowa na Facebooku publikowany jest film, będący wizualną opowieścią zamieszczanych w Passie artykułów. Artykuły będą dostępne również na stronie www.otwartyursynow.pl. Zachęcamy do ich czytania i oglądania.

Na naszym ursynowskim cmentarzu przy kościele św. Katarzyny, pochowane są dwie niezwykłe kobiety: Wanda Krahelska i jej bratanica Krystyna Krahelska.

Trzy, około 20-letnie dziewczyny, którym przewodziła Wanda Krahelska (1884-1968), 18 sierpnia 1906 r., dokonały zamachu na generała-gubernatora warszawskiego – Gieorgija Skałona. Był w wówczas „wrogiem publicznym” mieszkańców Królestwa Polskiego. Podpisał ponad tysiąc wyroków śmierci, z tego w samej Warszawie w 1906 r. wykonano 343, w 1907 – 127, a w 1908 – 189. Ten krwawy satrapa był wyjątkowo ostrożny i przebiegły. Tym niemniej Organizacja Bojowa PPS wymyśliła intrygę, która zmusiła Skałona do przybycia 18 sierpnia 1906 r. do kamienicy przy ul. Natolińskiej w Warszawie. Na podjeżdżający powóz generała, z balkonu sąsiedniej kamienicy, zamachowczynie rzuciły ładunek wybuchowy. Skałon został tylko ranny, ale liczba egzekucji wyraźnie zmalała. Carski aparat represji rozpoczął natomiast „polowanie” na Krahelską, która zbiegła do Galicji. W wyniku nacisku władz rosyjskich, Austriacy aresztowali ją i postawili przed sądem (17-18.02.1908). Ku oburzeniu Rosji, sąd w Wadowicach uniewinnił Wandę. Po kilkunastu latach, po powrocie męża z sowieckiej niewoli, przebywała z nim na placówkach dyplomatycznych w Finlandii, Belgii i USA. W 1935 r. powołała do życia miesięcznik „Arkady”, którym kierowała do 1939 r. W drugiej połowie 1942 r. wraz z Zofią Kossak-Szczucką powołała Społeczny Komitet Pomocy Ludności Żydowskiej. Po II wojnie powróciła do Warszawy i włączyła się do prac Biura Odbudowy Stolicy (BOS), gdzie działała w Wydziale Propagandy. Pracując tam powołała do życia czasopismo „Skarpa Warszawska”, które w 1946 r. przekształciło się w popularny tygodnik (obecnie miesięcznik) „Stolica”.

Bratanicą Wandy była Krystyna – uczestniczka konspiracji antyhitlerowskiej i żołnierz Armii Krajowej, autorka powstańczej pieśni „Hej chłopcy bagnet na broń”. Krystyna Krahelska poległa drugiego dnia powstania (2. sierpnia 1944), niosąc pomoc rannemu żołnierzowi AK. Poległa w walkach o budynek, w którym w latach Polski Ludowej mieściła się redakcja „Życia Warszawy”, tj. w rejonie Marszałkowskiej i Polnej w pobliżu Placu Unii Lubelskiej. Krystyna przeszła do historii już w końcu lat 30. XX w., będąc modelką do pomnika „Syreny”, który zaprojektowała i wykonała znana rzeźbiarka, prof. ASP Ludwika Kraskowska-Nitschowa. Obecnie na Ursynowie mamy Rondo Krystyny Krahelskiej (na skrzyżowaniu KEN z ulicą F. Płaskowickiej) oraz jej grób, po sąsiedzku z grobem Wandy na cmentarzu przy kościele pw. św. Katarzyny na Służewie. Na grobie Wandy jest dodatkowo tablica poświęcona Bohdanowi Krahelskiemu (grób symboliczny) – młodszemu bratu Krystyny - pilotowi RAF, który zginął po wojnie nad Morzem Śródziemnym.

Wróć