Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Godne uczczenie pamięci Piotra Drzewieckiego

01-03-2023 21:06 | Autor: Prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski
Z inicjatywy powstałego 8 grudnia 1993 r. w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk – Komitetu Obywatelskiego pod kierownictwem Ewy Mańkiewicz- Cudny, prezes Naczelnej Organizacji Technicznej i naczelnego redaktora „ Przeglądu Technicznego” na dzień 2 marca br. o godz. 12.00 zaplanowano uroczystość odsłonięcia w al. Mirowskiej popiersia Piotra Drzewieckiego, budowniczego II RP i wybitnego prezydenta Warszawy w latach 1917-1921. Popiersie na postumencie przygotowanym przez miasto wyszło spod dłuta Andrzeja Fronczaka.

Kim był Piotr Drzewiecki?

Urodził się 29 maja 1865 r w Warszawie. Ojciec jego Stanisław był kupcem warszawskiej Starówki. Matka Józefa pochodziła ze znanej rodziny warszawskiej Hinzów. W Warszawie ukończył Szkołę Realną na Kanonii, a potem Instytut Technologiczny w Petersburgu, gdzie otrzymał w 1886 r. dyplom inżyniera technologa i złoty medal za projekt młyna parowego.

Po powrocie do kraju pracował w kilku przedsiębiorstwach przemysłowych i był współwłaścicielem w 1898 r. Towarzystwa Budowy Maszyn i Urządzeń Sanitarnych Drzewiecki i Jeziorański Sp. Akc. Towarzystwo było szkołą techniki sanitarnej i wentylacji i wykształciło wielu fachowców tej branży.

W 1904 r. Drzewiecki odwiedził Stany Zjednoczone w związku z międzynarodową wystawą w St. Louis (oraz igrzyskami olimpijskimi przy okazji), eksponującą najnowsze osiągnięcia techniczne w dziedzinie ciepłownictwa i wentylacji, które starał się upowszechniać w Polsce.

W 1907 r, założył z Karolem Rose z Berlina ogólnoeuropejską firmę, opartą na amerykańskim systemie regulacji temperatury. Wybuch wojny w 1914 r. doprowadził do likwidacji firmy z dużymi stratami dla jej twórców, podobnie jak założonego z przyjaciółmi w 1911 r. przedsiębiorstwa „Urządzeń ogniotrwałych dla płynów łatwopalnych”, obsługującego szeroki rynek rosyjski. Będąc członkiem Komitetu Obywatelskiego Warszawy od 1914 roku, Drzewiecki, jako jego wiceprzewodniczący, skoncentrował się na lokalnej tematyce warszawskiej, przejmując od października 1917 r. do października 1921 r. funkcję prezydenta Warszawy.

W tym czasie z myślą o państwowości polskiej doprowadził na Radzie Miejskiej Warszawy, wybranej 14 lipca 1916, do wspólnej uchwały Komitetu Narodowego, skupiającego radnych o orientacji narodowo-demokratycznej i Komitetu Demokratycznego, skupiającego radnych o orientacji lewicowo-piłsudczykowskiej, że ich wspólnym celem, jest doprowadzenie do odbudowy niepodległej, demokratycznej państwowości polskiej. O tym celu przypomniały starannie organizowane w Warszawie, z jego inicjatywy, rocznice uchwalenia Konstytucji 3 maja, Insurekcji Kościuszkowskiej,100- lecia śmierci jej Naczelnika, komitety obywatelskie powitania Ignacego Paderewskiego i powrotu z Francji Armii Polskiej pod dowództwem gen. Józefa Hallera. 18 maja 1920 r. był organizatorem uroczystego powitania Józefa Piłsudskiego (od 12 listopada honorowego obywatela Warszawy), powracającego spod Kijowa inicjatora i współtwórcy sojuszu politycznego i wojskowego Polski z Ukraińską Republiką Ludową pod kierownictwem atamana Semena Petlury. Dla rozbudowanej ukraińskiej Misji Wojskowej i Politycznej i licznej grupy uchodźców z Ukrainy Drzewiecki zorganizował w 1920 r. w zniszczonej Warszawie wiele lokali.

Z gospodarczego punktu widzenia celom ogólnokrajowym służyły takie dokonania Drzewieckiego jak:

- uruchomienie w Chrzanowie, przy wsparciu Banku Handlowego, Pierwszej Fabryki Lokomotyw w 1920 roku;

- W sytuacji wielkich trudność surowcowych aprowizacyjnych, wykorzystywanych bardzo często w ruchu strajkowym przez komunistów, paraliżowanie ich działań w skali warszawskiej i ogólnokrajowej przez Samopomoc Społeczną z siedzibą w Stowarzyszeniu Techników przy ul Czackiego 3, którego był energicznym prezesem. Członkowie Stowarzyszenia zastępowali strajkujących robotników i na apel Drzewieckiego aktywnie nabywali obligacje Pożyczki Odrodzenia Polski.

- Istotne znaczenie dla inwestycji miejskich w skali krajowej miał Polski Bank Komunalny SA, powołany z inicjatywy Drzewieckiego i związki samorządu terytorialnego w 1919 r. Bank wypuścił 6 emisji komunalnych na sumę 45 mln zł.

- Celom ogólnokrajowym służyła założona przez Drzewieckiego Liga Pracy i jej liczne opracowania, często jego autorstwa i powstały dzięki niej Instytut Naukowej Organizacji Pracy.

- Powołany przez Drzewieckiego 2 lutego 1923 r Polski Komitet Normalizacyjny, wydający normy techniczne i materiałowe, pozwolił na zaoszczędzenie miliardowych sum.

Od 1933 r. Drzewiecki był prezesem Polskiego Związku Metalowego, do którego należało w 1938 roku 360 fabryk zatrudniających 70 tys pracowników. Związek ten, za jego kadencji, brał aktywny udział w rozbudowie przemysłu metalowego na Górnym Śląsku, w Poznaniu i Warszawskim oraz Centralnym Okręgu Przemysłowym, propagując nowoczesną technologię i organizację.

Co Warszawa zawdzięcza Piotrowi Drzewieckiemu?

- Przede wszystkim powstanie kilku tysięcy nowych miejsc pacy w fabrykach, którymi kierował i których powstanie inspirował.

- Ratowanie od wywózek do Niemiec w latach 1915-1918 tysięcy robotników, a także od bezdomności, głodu, zimna, braku opieki społecznej przez działalność licznych Komisji Warszawskiego Komitetu Obywatelskiego i Zarządu Miejskiego.

- Troskę o stan edukacji publicznej poprzez uruchomienie licznych kursów walki z analfabetyzmem, wprowadzenie obowiązku szkolnego na poziomie elementarnym, uruchomienie Wyższych Kursów Naukowych i Wolnej Wszechnicy Polskiej. Ułatwił on otwarcie w 1915 r. Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej oraz zawodowych i średnich szkół stołecznych. A wcześniej w Szkole Mechaniczno-Technicznej H. Wawelbrga i S. Rotwanda, przeniesionej do własnego gmachu przy ul. Mokotowskiej 4/6, w latach 1898- 1902, miał wykłady z mechaniki stosowanej. 26 lutego 1920 r Drzewiecki był założycielem Akademii Nauk Technicznych i członkiem czynnym Wydziału Nauk Mechanicznych. Jej prezesem Akademii był prof. Gabriel Narutowicz.

- Drzewiecki wspólnie ze swymi współpracownikami z Zarządu Miasta, specjalnie powołaną Komisją i Kołem Architektów Warszawskich, pracował nad integracją z centrum miasta przedmieść złączonych z Warszawą – formalną decyzją z 8 kwietnia 1916 r. Po rezygnacji z prezydentury warszawskiej kierował od 1928 r, Komitetem Rozbudowy Warszawy i Komisją Planu Regionalnego od 1930 do 1937 roku, zyskując wysokie uznanie prezydenta Stefana Starzyńskiego.

Jako prezydent Warszawy Drzewiecki dbał o wysoki jej prestiż jako stolicy Rzeczypospolitej w czasie walk o granice Rzeczypospolitej. W listopadzie 1918 w czasie walk o Lwów i Galicję Wschodnią z Ukraińcami i w sierpniu 1920 r w czasie walk z bolszewikami wspierał finansowo ochotników z Warszawy (głównie młodzież), biorących udział w walkach o to miasto i rejon. W czasie zajmowania Pomorza Gdańskiego przez Armię Pomorską gen. Józefa Hallera wybrał się z delegacją warszawską do Torunia, by zaproponować pomoc Warszawy w zorganizowaniu administracji samorządowej na terenach odzyskanych. W lipcu 1920 r. po powołaniu Armii Ochotniczej gen J. Hallera Rada Miasta 8 lipca wyasygnowała 5 mln marek na jej potrzeby i 2 mln marek na potrzeby Czerwonego Krzyża. Pomagała ona w popularyzowaniu na terenie całego kraju w przeprowadzeniu mobilizacji ochotniczej do tej armii.

6 sierpnia 1920 r Drzewicki brał udział brał udział w organizowaniu Rady Obrony Stolicy, jako jej wiceprzewodniczący i kierownik sekcji finansowej. Był on jednym z głównych organizatorów cywilnej obrony stolicy w tygodniach jej największego zagrożenia ze strony bolszewików, dzieląc się doświadczeniami tej obrony z mieszkańcami Lwowa, Płocka,Włocławka i Torunia. W dniu 9 października 1920 r. po zdobyciu Wilna przez grupę operacyjną gen. Lucjana Żeligowskiego do Wilna wysłano 40 wagonów z żywnością, a samemu generałowi przyznano honorowe obywatelstwo Warszawy. Wielokrotnie organizował Drzewiecki pomoc Warszawy dla Górnego Śląska, wysyłając tam środki finansowe i ochotników na II i III Powstanie Śląskie oraz ekipy artystów, harcerzy i dziennikarzy, biorących udział w akcji plebiscytowej. 10 lutego 1921 r.; pracownicy miejscy, z jego inicjatywy, realizowali uchwałę o przeznaczeniu 10 % swych zarobków dla polskiej akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku.

W czasie okupacji niemieckiej Drzewiecki kontynuował patriotyczną służbę dla kraju, pracując do marca 1941 r. w komisjach Stołecznego Komitetu Pomocy Społecznej, kierowanego przez Artura Śliwińskiego, a później utrzymując kontakt z konspiracyjną Delegaturą Rządu na Kraj Cyryla Ratajskiego. Prawdopodobnie na jego prośbę opracował raport o polityce przemysłowej niemieckiego okupanta na ziemiach polskich, który Rządowi Polskiemu na Obczyźnie miał dostarczyć znajomy inżynier szwedzki, zdemaskowany przez gestapo. 10 sierpnia 1941 r. został aresztowany w mieszkaniu rodzinnym przy Alejach Jerozolimskich 71 i poddany brutalnemu przesłuchaniu w Alejach Szucha i na Pawiaku. W połowie października został przewieziony do Moabitu – więzienia dla osób szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy, a stąd do więzienia Berlin-Spandau przy ul Wilhemstrasse, gdzie w głodzie i chłodzie, gdy czekał na proces, dopadła go śmierć w dniu 3 grudnia 1942 roku. Zdążył przed śmiercią napisać dekalog dla wnuków, twierdząc, że gdy niezmiernie krótki czas dany nam przez Stwórcę należycie wykorzystamy, przedłużymy w ten sposób najskuteczniej twórcze chwile naszego życia, doznamy wielu nowych wrażeń, będziemy zdolni dokonać wielu czynów, życiu naszemu nadamy wartość i podniesiemy dobrobyt własny i naszego państwa. W punkcie 10. dekalogu podkreślał: „Zjawiska i ludzi oceniać bez uprzedzeń, życzliwie, być zawsze gotowym do czynu i współdziałania.”

Wróć